Page 125 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

Mevlana aşk, sevgi, birlik ve insanın Allah'a yönelişi konu-
larında derin düşüncelerini şiirleri ve eserleri aracılığıyla ifade
etmiştir. Onun eserleri sadece İslam dünyasında değil, dünya
genelinde saygı gören ve etkileyen yapıtlar olmuştur. Mevlana
sadece büyük bir din bilgini değil, aynı zamanda bir sanat bilgini
olarak müziğe dair yüceltici düşüncelere sahiptir. Tasavvufi aş-
kın ve kendinden geçişin ilahi ilham ve sevginin kaynağı hâline
gelmiş; gönlünü şiir, müzik ve sema gibi üç güzel sanatın yüce-
liğinde eritmiştir. Özellikle musikiyi tamamen ilahi bir anlayış-
la ve sezişle elest bezminin sesi olarak nitelendirmiştir.Mevlana
17 Aralık 1273 tarihinde vefat etmiştir. Mevlana her yıl ölüm yıl
dönümünde Şebiarus (düğün gecesi) törenleri ile anılmaktadır.
Mevlana'nın türbesi Konya'daki Mevlana Müzesi'ndedir (Görsel
4.12). Görsel 4.12
Kaynak: Uluslararası Mevlâna ve Mevlevilik Sempozyumu Mevlana'yı sema esnasında gös-
Bildirileri-1 teren minyatür (Temsilî)

4.3.2. Mevlevi Ayini Formu
Ayin, tekkelerde gerçekleştirilen toplu ibadet şekillerinden bi-
ridir. Kelime anlamı olarak âdet, töre, usul, dinî tören ya da ibadet
anlamlarına gelir. Mevlevilik geleneğinde ayin, zaman içinde mü-
zikal bir forma dönüşerek Türk Mu-
sikisinin en büyük formlarından bir
olmuştur. Bestekârlar, Mevlevi ayini
formunun önemle üzerinde durmuş
ve günümüze kadar çok sayıda ayin
bestelenmiştir (Görsel 4.13). Bu eser-
lerden bazıları aynı zamanda Türk
musikisinin günümüze ulaşan en
eski eserleri arasındadır.
Hz. Mevlana’nın oğlu Sultan Ve-
led Mevleviliği sistemleştirmiş; sema,
musiki ve Allah aşkını esas alarak bir
usul hâline getirmiştir. Sultan Veled;
Çelebi Hüsamettin ile başlayan mes- Görsel 4.13
nevihanlığı (mesnevi okuyuculuğu) daha düzenli bir yapıya kavuş- Mevlevi ayini
turmuştur. Semazen ve mutriban (çalan ve okuyan) düzenleri de
Sultan Veled döneminde kurulmuştur.
Mevlevi ayinleri, sema esnasında çalınıp söylenmek üzere belirli
makam ve usullere göre bestelenmiş eserlerdir. Güfteleri Hz. Mevla-
na'nın Mesnevi, Divan-ı Kebir ve Rubaiyyat'ından alınan Farsça şiir-
lerden bazen de Mevlevi şairlerin eserlerinden seçilir. Mevlevi ayin-
leri Tekke musikisinin özel ve en önemli eserlerindendir. Makam,
usul, melodik seyir, geçki (modülasyon) tekniği ve ilahi duyguların
müzikle ifadesi gibi birçok özelliği bünyesinde barındırır.

123