Page 148 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Frenkçin: On iki zamanlı bir küçük usul olup iki tane üç zaman ile üç tane iki zamanın, yani iki
semai ve üç nim sofyan usulünün birleşmesinden meydana gelmiştir. 12/8’lik birinci ve 12/4’lük
ikinci mertebeleri kullanılmıştır.

-G-
Gazel: Klasik Türk müziğinde din dışı sözlü bir form. Gazel formunda yazılmış bir edebî şiirin
ya da kimi zaman başka formlarda yazılmış edebî şiirlerin birkaç mısrasının ya da tamamının,
belirli bir makam çerçevesinde, fakat serbest bir usul anlayışında insan sesi ile irticali bir şekilde
icra edilmesiyle meydana gelir.
Girift: Türk müziğinde kullanılmış nefesli bir çalgı. Kamıştan yapılmış olması sebebiyle neye
benzeyen bu çalgının boğum sayısı 4 ile 6 arasında değişir. Ses genişliği ise bir buçuk oktav civa-
rındadır. Giriftzen Asım Bey bu çalgının bilinen tek virtüözüdür.

-H-
Hadis: Hz. Muhammed'in sözleri; hadisişerif. Bu sözleri inceleyen bilim.
Halile: Baş ve orta parmaklara takılan genellikle pirinçten yapılan iki çift yuvarlaktan oluşan
çalgı, zil.
Hankah: Dervişlerin sohbet ve zikir için toplandıkları, bir süre ikamet ettikleri, bazen inzivaya
çekildikleri mekânlar için kullanılan terim.
Harabat: Rumeli’de Bektaşiliğin en önemli merkezlerinden biri olan tekke.
Hasbihâl: Divan edebiyatında şairin kendi durumunu ve hâlini anlattığı şiirlere denir.
Havas: Duyumlar, duygular.
Hicviye: Bir kişiyi, bir grubu, herhangi bir durumu ya da düşünceyi eleştirmek, mizahi bir üslup-
la alay etmek esasına dayanan manzumelerdir.
Hisarkürdi: Klasik Türk müziğinde kullanılmış Hisar makamı çeşidi. Abdülbâki Nâsır Dede ta-
rafından Hisar makamının dizisine Kürdi dörtlüsünün eklenmesiyle meydana getirilmiştir. Karar
sesi dügâh (la)'tır.
Hüsnühat: Güzel yazı sanatı.

-I-
Iklığ: Kemençe ve bu türden yaylı çalgıların atası sayılan ince uzun saplı, at kılından elde edilen
bir yayla çalınan ve üç teli bulunan eski bir çalgı.
Isfahan: Klasik Türk müziğinde kullanılan birleşik makam. Karar sesi dügâh (la), güçlü sesi neva
(re)'dır. Basit ısfahan makamı dizisine dügâh (la) sesine aktarılmış rast dörtlüsünün eklenmesiyle
meydana getirilmiştir.

-İ-
İgil: İki telli Tuva enstrümanıdır. Yayla icra edilir. Gövde ağaçtan, ses kutusunun üstü deri ya da
ince ağaç plakadan yapılır. Teller ve yay at kılından yapılır. Genellikle sapın en ucunda at figürü
bulunur.
İlahi: Tekke yazınında din ve ahlak ile ilgili konularda özel ezgilerle söylenen koşuk. Yapı bakı-
mından özel bir biçimi yoktur, koşma ve semai gibidir.
İmaret: Osmanlı döneminde fakirlere ve medrese talebesine sıcak yiyecek dağıtmak amacıyla ku-
rulmuş hayır müessesesi.
İstiğfar: Günahların Allah tarafından bağışlanması anlamında bir terim.

146