Page 36 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

ÜNİTE HAZIRLIK SORULARI
1.Türk İslam musikisi hakkında neler biliyorsunuz? Kendi müzik yaşantınızdan yola çıkarak bir
Türk musikisi tanımı yapınız. Yaptığınız tanımları sınıf arkadaşlarınız ile paylaşarak ortak
noktaları belirleyiniz.
2. Günlük hayatımızda dinî musiki ile nerelerde karşılaşırız? Neler dinî musikiye örnek olarak
gösterilebilir?
3. Türk İslam musikisindeki musikişinaslar ile ilgili örnek verebilir misiniz?

2.1. İslam’dan Önce Türklerde Musiki
2.1.1. Türk Kültüründe Müziğin Yeri ve Önemi
Türk kültüründe müzik, en eski çağlardan beri var olan ve her
devirde önemini koruyan bir sanattır. Müzik, İslam öncesinde ve
sonrasında Türkler arasında canlılığını korumuş; büyük ilgi gör-
müştür. İslam öncesi dönemde Hun, Göktürk, Uygur ve diğer Türk
toplulukları kendine özgü müzik türleri geliştirmiştir. Bu müzik
türleri genellikle askerî müzik, saray ve halk müziği olmak üzere
farklı kategorilere ayrılmıştır. Bu dönemde kullanılan müzik alet-
Görsel 2.1 leri arasında kopuz, dombra, şeştar, igil ve ıklığ gibi enstrümanlar
Kopuz yer almıştır. Eski Türk müzik aletleri arasında kopuz, yücelik se-
bebi kabul edilmiştir. Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan
destanlar, kahramanlık hikâyeleri, aşk türküleri ve halkta derin
izler bırakan hatıraları anlatan türküler; ozanlar tarafından kopuz
eşliğinde söylenmiştir. Türk müzik aletleri arasında özel bir yeri
olan kopuz, atalarımızla birlikte pek çok yere yayılmış ve "kobos,
kobzo, kopus" gibi farklı adlarla isimlendirilmiştir (Görsel 2.1).
Türk kültüründe müzik, yiğitleri övmek, haberleşmek, halkı Görsel 2.2
uyarmak ve kötü ruhları kovmak gibi birçok alanda kullanılmıştır. Türk kültür ve halk müziğinin birlik ve beraberliğimize ait örneği
Ayrıca kam, baksı, şaman gibi din adamları dinî törenlerde müzikten
yararlanmışlardır. Bu nedenle müzik Türk kültürü için önemli bir yere
sahiptir ve toplumun birçok farklı alanında etkili olmuştur. Zamanla
toplumun din anlayışı değiştikçe önceleri dinî nitelikte olan şiir, mu-
siki ve raks dinden ayrılarak sanat ağırlıklı olarak devam etmiştir.

BİLGİ KUTUCUĞU

Hun Türklerinde hediye önemli bir yer tutardı. Özellikle müzik aletlerini hediye olarak
vermek ayrı bir öneme sahipti. Hatta saray büyüklerine müzik aletlerinin hediye olarak veril-
mesi âdet hâline gelmişti. Uygurlarda ise kadın ve erkekler bir araya gelerek, müzik aletleri ça-
lıp şarkı söylerlerdi. Uygurların saza benzeyen iki tür çalgısı vardı. Müzik aletlerine o kadar
önem verirlerdi ki kırlara veya uzak yerlere gitseler bile onları mutlaka yanlarında taşırlardı.

34