Page 39 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

Türk dinî musikisi, genellikle cami ve tekke musikisi olmak
üzere iki ana gruba ayrılır. Camide icra edilen müzikte, enstrüman
kullanılmadan sadece vokal (sesli) musiki icra edilir. Bu tür müzik,
namaz ve diğer dinî merasimlerde kullanılır. Tekkelerde ise müzik
daha farklı bir şekilde icra edilir. Hoca Ahmed Yesevi dervişleri-
nin kopuz ve rebap gibi enstrümanlarla başlattığı dinî musiki ge-
leneği, Mevlevi ve Bektaşi tekkelerinde gelişerek devam etmiştir.

BİLGİ KUTUCUĞU

Mevlevilik ve Musiki
XIII. ve XIV. yüzyıllarda Konya'da Sultan Veled tarafından kurulan Mevlevilik, Türk musiki-
sinin gelişiminde önemli bir rol oynamış ve uzun yıllar boyunca etkisini sürdürmüştür. Mevlana
Celaleddin Rumi'nin tasavvufi fikirleriyle şekillenen Mevlevilik, sema ibadetini sistemleştirerek Türk
kültürünün önemli bir parçası hâline gelmiştir.
Mevlevilik, Konya'da kurulan dergâhları ve sema salonlarıyla önemli bir merkez hâline gelmiş-
tir. Bu dergâhlar sadece Türkçe, Arapça ve Farsça gibi derslerin verildiği eğitim merkezleri değil
aynı zamanda müzik eğitimi de sunan yerler olmuştur. Bu dergâhlarda meşk adı verilen müzik
dersleriyle öğrencilere Türk musikisi öğretilmiştir.
Mevlevilik bünyesinde yetişen bestekârlar, Tekke müziğini geliştirmiş ve zirveye taşımışlardır.
Mevlevi musikisi, tasavvufi duyguların ifadesinde önemli bir araç hâline gelmiştir (Görsel 2.5). Bes-
tekârlar, özgün eserler ortaya koyarak Türk musikisine yeni bir boyut kazandırmışlardır.
Mevlevilik, sadece Konya'da değil Anadolu'nun en ücra ve küçük şehirlerinden başlayarak Os-
manlı İmparatorluğu'nun Balkan ve Ortadoğu eyaletlerine kadar yayılmıştır. Mevlevihaneler, bu
bölgelerde de açılarak Türk musikisinin yayılmasında etkili olmuştur. Mevlevilik sayesinde Türk
musikisi farklı coğrafyalara ve toplumlara ulaşmış, zenginleşmiş ve çeşitlenmiştir.
Mevlevilik; sadece müzik alanında değil hat, tezhip gibi sanat dallarında da büyük bir etkiye
sahip olmuştur. Mevlevi dergâhlarında el sanatları eğitimi de verilmiş ve bu sayede Türk el sanatları
zenginleşmiştir.

Görsel 2.5
Tekke müziği icra eden Mevlevîler (Temsilî)

37