Page 21 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO | 9

1. ÜNİTE

1.2.3. Çello Yayının Yapısı

Enstrüman yayı, crayı kolayla tırmak ç n 17. yüzyıldan t baren form ve ek l bakımından b rçok değ m geç r-
m t r. Bu değ mler n ardından 19. yüzyılın ba larında yaya çağda b ç m n veren k , yay yapımcısı Franço s Xav er
Tourte (Fransua Zav ye Turte) olmu tur. Tourte o zamana kadar dı bükey olan yayı ç bükey hâle get rm t r. Bu değ -
kl k, yay kıllarının daha fazla ger lmes n ve dolayısıyla kullanıcının yayı daha dengel ve kontrollü kullanab lmes n
sağlamı tır.
İnce b r ağaç çubuğa ger l at kuyruğu kıllarından olu an çello yayı, yakla ık 71-72 cm uzunluğundadır. Yapısında
b rçok ek malzeme barındıran yay; topuk v dası, topuk, çubuk, yüzük, der , sarma (tutak), kıl ve yay ucundan olu mak-
tadır (Görsel 1.13). Yay çubuğu, fernanbuk ya da kızıl ağaç den len sert ve güçlü b r ağaçtan yapılmaktadır. Günümüz-
de karbonf ber ve f berglas malzemelerden de yay çubuğu üret lmekted r.

1.2.4. Çello Yayının Bölümleri

Topuk ve yüzük; kılların d pte takılı olduğu, sağ el parmaklarıyla yayın kavrandığı bölümdür ve bu bölüme ökçe
de den r. Çubuğun ucundak daha haf f ve nce bölüm, kılların uç kısımda takılı olduğu yay ucudur. Topuk vidası le
yay kılının gerg nl ğ ayarlanır. Yayın ökçes nde bulunan ve sarma olarak adlandırılan metal p, olu turduğu ağırlıkla
çubuğun denges n sağlar. Önünde bulunan deri se sarmanın dağılmasını önled ğ g b aret parmağının çubuğu
a ındırmasına ve çubuğun parmağa zarar vermes ne engel olur.

Görsel 1.13: Çello yayının bölümleri

SIRA SENDE

Yukarıdak b lg ve görsellerden yola çıkarak sınıf ortamında arkada larınız le b rl kte yayın bölümler n nceley n z ve
kend yayınız üzer nde göster n z.

1.3. Çello ve Yayın Bakımı ve Korunması

1.3.1. Çello ve Yayın Bakımı

Çello ve yayı ver ml b r ek lde uzun sürel kullanab lmek ç n bakım
ve koruma çok öneml d r. Sıcak, soğuk, toz, nem ve kuru hava g b dı et-
kenlere maruz kalan çalgının bakımı her çalı madan sonra mutlaka gün-
lük olarak yapılmalıdır. Çello, yapımı esnasında tutkalla yapı tırılan parça-
larının ayrılmaması ve n tel kl ses verme özell ğ n kaybetmemes ç n çok
neml veya çok kuru ortamlarda bulundurulmamalıdır. Yaya sürülen reç -
nen n çalgının göğüs tahtası üzer nde olu turduğu tozlar ve parmakların
terlemes sonucu tu ede olu an k rler, her çalı ma sonrasında yumu ak
b r bezle tem zlenmel d r (Görsel 1.14). C laya zarar vereceğ ç n kolonya
veya alkol çer kl tem zl k ürünler kes nl kle kullanılmamalı, mümkünse
ağaç çalgılara özgü tem zl k maddeler terc h ed lmel d r. Görsel 1.14: Çellonun yumuşak bez ile temizliği

20 ÇELLONUN TARİHÇESİ, YAPISI VE BAKIMI