Page 18 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 9

1. ÜNİTE

Viola da gamba; bacak anlamına gelen “gamba” sözcüğünden tü-
reyen, çoğunlukla 6 telli olan ve bacaklar arasında tutularak çalınan bir
violdür. Çello ve kontrbasın eski formudur. Aslında genel bir adlandırma
olan viola da gamba zamanla enstrüman adına dönüşerek uzun yıllar ge-
lişimini sürdürmüştür (Görsel 1.4).
17. yüzyıldan itibaren eşlik, oda müziği ve orkestralarda kullanılan vi-
ollerin performansları, bestecilerin yazdıkları eserlerin seslendirilmesin-
de yetersiz kalmaya başlamıştır. Konser salonlarının büyüyüp gelişmesi,
sahnedeki sesin seyirciye yeteri kadar ulaşamaması gibi sebepler sesleri
daha güçlü ve solistlik çalgı gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu gereklilik-
ten dolayı önceleri eşlik amaçlı kullanılan violler, bestecilerin eserlerine
göre yeniden tasarlanmaya başlanmıştır. Zaman içinde fiziksel özellikle-
rinin değişmesiyle birlikte de daha gür sesli ve solo çalmayı kolaylaştıran
violin (keman) ailesi enstrümanlarına dönüşmüştür.

Görsel 1.4: Viola da gamba

BİLGİ NOTU

Andrea Amati [Andre Amati (1505-1577)] ve Antonio Stradivari [Antonyo Sıtradivari (1644-1737)] gibi lutiyeler zaman-
larının çok ötesinde, bugünün lutiyelerini hayran bırakacak enstrümanlar yapmışlardır. Andrea Amati’nin 1572 yılında
Fransa Kralı IX. Charles’ın (Çarls) siparişi üzerine yaptığı ve “kral çello” olarak bilinen çellosu, sanatçının günümüze ulaşan
en önemli çalgılarından biridir (Görsel 1.5).

Görsel 1.5: Kral çello (The king cello)
1600’lü yıllarda genellikle 78-80 cm ebatlarında çellolar kullanılırken 1710 yılında Antonio Stradivari tarafından
çalgının gövde uzunluğu 80 cm’den ortalama 75-76 cm’ye indirilmiştir. Çalgının boyun ve sap kısmı uzatılarak toplam
yüksekliği 120 cm’ye çıkarılmış, köprü biraz daha yükseltilmiştir. Çelloya son şeklinin verilmesi ise Andrean François
Servais (Andreyan Françis Sörvey) tarafından gerçekleştirilmiştir. 19. yüzyılın önemli besteci ve çello virtüözlerinden
olan Servais’e üstün başarılarından ötürü Stradivari yapımı bir çello hediye edilmiştir. Servais kendisine hediye edilen
çellonun büyüklüğünden kaynaklanan çalış zorluğunu ortadan kaldırmak için çalgıya şimdiki adı pik olan ayarlanabilir
destek çubuğunu eklemiştir. Böylece birçok değişikliğe uğrayan çello, fiziki gelişimini tamamlamıştır.

SIRA SENDE

Yukarıda verilen bilgi ve görsellerden faydalanarak viola da gamba ile kendi çalgınızı karşılaştırınız ve bu iki çalgı
arasındaki farklılıkları belirleyiniz.

16 ÇELLONUN TARİHÇESİ, YAPISI VE BAKIMI