Page 106 - TİYATRO TARİHİ 9

METİN ANLAMA VE YORUMLAMA

SHAKESPEARE’İN DEHASI İNGİLİZ RÖNESANSI’YLA BULUŞUYOR
İngiltere Rönesans’a İtalya’dan yaklaşık yüzyıl sonra 16. yüzyılda adım atmıştır. İngiliz
Rönesansı, ‘eski’ ve ‘yeni’ olanın iç içe barınabildiği, sancılı bir ‘geçiş dönemi’ sayılmalıdır.
Shakespeare’in yapıtlarını okurken ya da izlerken gözden kaçmaması gereken en önemli
nokta, büyük yazarın yaşadığı çağın düşünsel düzeyde -’İngiliz Rönesansı’nın doruk noktası
ve ‘aydınlanma’nın başlangıcı sayılsa da- ‘gerçekte’ sancılı bir ‘geçiş dönemi’ özelliği taşıyor
olmasıdır. Ortaçağa ilişkin değer yargılarının, inançların, davranış biçimlerinin, kurumsal
yaptırımların, kısacası, insanın toplumsal varoluşunu etkileyen ne varsa hepsinin ‘modern’ çağa
ulaşma aşamasında terk edildiği, ancak, yaşam pratiği içinde sürmesinin de engellenemediği,
çelişkilerle dolu bir dönemdir bu. Bir başka deyişle, ortaçağ birçok bağlamda sürmekte, öte
yandan da Rönesans’a özgü yenilikler kucaklanmaktadır. Böylece çelişkiler iç içe geçmekte,
yine de birlikte var olabilmektedir.

Shakespeare, yüz yıldan çok sürecek olan bu çok renkli ve karmaşık geçiş döneminin birinci
elden tanığı olacak, yazın dünyasındaki ve tiyatrodaki dehası ve hünerleri, çelişkilerin
zenginleştirdiği zorlu bir düşünce ve yaratma sürecinde keskinleşecektir.

Ayşegül YÜKSEL, William Shakespeare Yüzyılların Sahne Büyücüsü

Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

1. Rönesans’ın İngiltere’ye geç gelmesinin nedenleri neler olabilir?
2. Geçiş Dönemi, Shakespeare oyunlarını hangi açılardan etkilemiştir?
3. Shakespeare, Rönesans dışında bir dönemde yaşasaydı eserlerinin konusu neler olabilirdi?

5.1.1.1. Shakespeare’in Tiyatroya Kazandırdığı Yenilikler

Shakespeare, oyunlarının yazılı baskısı olması kaygısı taşımamıştır. Ölümünden sonra arkadaşları onun anısını
yaşatmak için oyunlarını derleyerek yayımlamışlardır. Manzum dilindeki söz ustalıkları ve kurgu zenginliği
sayesinde Shakespeare oyunları, basıldıktan sonra da tüm dünyada farklı dillere çevrilen ve en çok okunan
oyunlar olmuştur.
Shakespeare ile gelen en büyük yenilik tiyatroda tip rollerinin yerini belirgin karakter rollerinin almasıdır.

Oyunlarda giyilen kostümler tarihsel olarak seçilmemiştir. Diğer bir deyişle oyunlar hangi çağda geçiyor olursa
olsun, oyuncular her zaman Elizabeth Dönemi İngiltere’sinde giyilen kostümleri giymiştir. Kostüm tercihindeki
bu durum, günümüzde sahnelenen Shakespeare oyunlarında da kahramanları çağın giysileriyle giydirme
eğilimini ortaya koymuş olabileceği tahmin edilmektedir.
Shakespeare tam anlamıyla gerçek bir tiyatro insanı olarak tanınmıştır. Oyunlarını bazılarını birlikte çalıştığı
tiyatro grubundaki oyuncu arkadaşlarının yetenek düzeylerinden esinlenerek yazmıştır. Bazı oyunlarındaki
birkaç bölümün anlamı ancak sahnede canlandırıldığında ortaya çıkabilecek şekilde kurgulanmıştır. Bu
özelliği sebebiyle Shakespeare tiyatrosunun usta oyuncu performansı gerektiren, diğer bir ifade ile yetenekli
oyuncular için yazılmış oyunlar olduğu kabul edilmektedir.

Shakespeare oyunlarında yönetmen ve oyuncunun sanatını konuşturabileceği yoruma açık sahneler yazmıştır.
Bu özellik, onun tiyatrosunun en özgün taraflarından biridir.

Shakespeare oyunlarındaki olay örgüsü kurgulamada sinematografik bir anlatım dili yakalamıştır. Oyunlarında
birden fazla mekânda geçen birden fazla olay anlatılmaktadır.

104
5. ÜNİTE