Page 108 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 108
= BİLGİ KUTUSU
İngiliz oyun yazarı Tom Stoppard, Rosencrantz ve Guildenstern adlı oyunu Hamlet’ten yola çıkarak yazmıştır.
Bu oyun 1990 yapımı bir sinema filmine de konu olmuştur. Alman oyun yazarı Heiner Müller de Hamlet
Makinesi adlı oyununu Shakespeare’in ana metninden esinlenerek uyarlamıştır.
MERAKLISINA
Yandaki karekodu kullanarak Sanat Söyleşileri adlı içeriğin bir kesitini izleyebilirsiniz.
5.2.1.2. Shakespeare’in Oyunlarındaki Dramaturjik Özellikler
Bir tiyatro metninin zaman, mekân, kişiler, olay örgüsü, oyun türü, dil, sahne dekoru ve kostüm gibi özelliklerini
çözümleyerek o metnin düşünce olarak ne söylemek istediğini ortaya koyan oyun analiz bilimine dramaturji
denir. William Shakespeare’in yazdığı oyunlar da tür ve uzunluğuna göre çeşitli dramaturjik özellikler
taşımaktadır. Bu özellikler kısaca şöyledir:
Oyunları Orta Çağ’dan Rönesans’a geçişi temsil eder. Dünyaya geldiği ve yaşadığı dönemde yapıtlarında
hem Orta Çağ değerleri hem de Rönesans etkileri görülür. Örneğin bir oyunun bir sahnesinde cadılar,
hayaletler veya diğer doğaüstü varlıklar görülürken aynı sahne içinde aydın düşünceler dile getiren, akılcı
modern insanlar bilgece sözler söyleyip erdemli hareketler yapabilirler.
Oyunlarında tek bir olay örgüsü bulunmaz. Bir sorunu farklı karakter ve hikâye ile ana olay örgüsü içinde
ele alırken aynı sorunu bir yan olay örgüsü içinde de ele alır. Oyunlarının olay örgüsünde Rönesans’ın içinde
yaşanan Barok Dönemi’nin özelliklerini yansıtan çok katmanlı bir yapı kurgular. Çok katmanlılığı en iyi
oyun sahneleri ile ele alır. Bu çok katmanlılık hem oyun kişilerinde hem oyunun görüntü dilinde yakalanır.
Oyunlarında Rönesans’ta belirlenen klasik tiyatro ilkeleri ile kendi ülkesinin halk tiyatrosu unsurlarını
birleştirir. Örneğin klasik tiyatronun beş perde kuralına uyar ancak üç birlik kuralına uymaz. Bir oyunun
olay örgüsü birden fazla zamanda ve mekânda geçebilir.
Kült hâline gelmiş tragedya ve komedyalarında iç aksiyon üzerine kurulu çatışma konuları seçmiştir. Bazı
oyun kişilerini üç boyutlu karakter olarak derinleştirir. Özellikle birbiriyle çelişen iki durum arasında gidip
gelen veya iki değer arasında sıkışıp kalarak seçim yapmaya zorlanan karakterler onun oyunlarında çok sık
görülür. Bu karakterler psikoloji biliminde de yankılar uyandırmış ve yorumlanmıştır.
Birden fazla mekânda ve farklı zaman aralıklarında akan oyunlarında bazı ana ve yan karakterler oyunun
aksiyonunu sürükleyerek bir sahne dinamiği sağlarlar. Yazar, özellikle ana ve yardımcı karakterler kullanarak
kılık değiştirme veya oyun içinde rol yapma gibi tiyatral hareketlerle canlı bir oyun akışı sağlar.
Oyunlarında türler ayrımı gözetmez. Tragedya ve komedya diye türlere ayrılan oyunları olsa da hemen her
yapıtında türler saf biçimde verilmez. Tragedya olarak anılan oyunlarında trajikomik unsurlar bulunurken
kimi komedyalarında insanın içini acıtan bir buruklukla biten sahnelere rastlanır.
= BİLGİ KUTUSU
Hamlet’ten yola çıkılarak hazırlanmış sinema uyarlamaları arasında yer alan yapımlar şunlardır:
The Rest is Silence, Yönetmen: Helmut Käutner
The Bad Sleep Well, Yönetmen: Akira Kurosawa
Ophelia, Yönetmen: Claude Chabrol
Q ARAŞTIRINIZ
Ülkemizde Hamlet oyunu kaç kez oynanmış ve hangi sanatçılar Hamlet rolünü canlandırmıştır?
106
5. ÜNİTE
