Page 256 - TİYATRO TARİHİ 9

Komedyalar
Bu dönem yazılan komedyaların çoğu uyarlamadır. Oyunlarda evlilik ilişkileri, karı-koca arasındaki çekişmeler,
kurnazlık, aile ilişkileri, aşkın gülünç yönleri, batıl inançlar, dedikodu gibi güldürü unsurlarından sıkça yararlanılır.
Komedya türünde ürünler veren yazarlar arasında İbnürrefik Ahmet Nuri, Hüseyin Suat, Mehmet Rauf, Cenap
Şehabettin, Ali Ekrem Bolayır, Safvet Nezihi, Şehabettin Süleyman, Mizancı Mehmet Murad, Musahipzade Celal
yer alır.
Manzum Oyunlar
II. Meşrutiyet Dönemi’nde az da olsa manzum yazılan oyunlar bulunmaktadır. Bu oyunlarda anlatımı güçlü
kılmak için şiirsel bir dil kullanılmıştır. Manzum yazılan oyunlardaki ses iniş çıkışları, suskunluklar, vurgu
olanaklarıyla oyuncunun bedensel hareketlerine ve tavırlarına biçim verilmiştir. Sesin hareketi ile oyuncunun
hareketi arasında ritmik bir uyum meydana getirilmiştir.
Bu dönemde yazılan en önemli iki manzum oyun Halit Fahri’nin yazdığı Baykuş, Yusuf Ziya’nın yazdığı Binnaz
adlı eserlerdir. Bu oyunlarda savaş ve ölüm konusu üzerinde durulmuştur.
Tarihî Dramlar
II. Meşrutiyet Dönemi tiyatrosu içerisinde üzerinde en çok durulan konu tarih olmuştur. Hürriyet’in ilk yılla-
rındaki sevinç ve coşku, savaşlarda alınan yenilgiler sonucunda yerini umutsuzluk ve karamsarlığa bırakmıştır.
Yazarlar, bu karamsar ve umutsuz havayı ortadan kaldırmak için oyunlarında Türk tarihindeki zaferleri konu
edinmiştir.
Toplumsal ve Evcil Dramlar
Meşrutiyet Dönemi’nde yazılan tiyatro oyunlarından bazıları da fikir ve bir sorun üzerine kurulu oyunlardır. Bu
oyunlarda aile ilişkileri, kadının toplum içindeki yeri, iş yaşamı, ekonomi, ahlak sorunları gibi konular üzerinde
durulmuştur. Aile ve aile yaşamı içerisindeki bozulan düzen sahneye konmuştur. Oyunların neredeyse tama-
mında bir sorunu çözmeye yönelik mesaj verme kaygısı güdülmüştür. Bu yönüyle oyunların sanat yönü eksik
kalmıştır. Mehmet Rauf, Reşat Nuri Güntekin gibi yazarlar bu konu üzerinde en çok duran yazarlar olmuştur.
Duygusal Dramlar
Bu oyunlarda akıl ve düşünce yerine duygu ön plana çıkarılmıştır. Romantik tiyatroda görüldüğü gibi kişilerin
iyi veya kötü yönleri tek boyutlu olarak ele alınmıştır. Kişiler çoğunlukla iyi insanlardan oluşmaktadır. Duygu-
ların işlenişi ve oyunun sonuçlandırılmasında yapmacık, mantıksız, abartılı ögelere yer verilmiştir. Oyunların
sonunda iyilerin ödüllendirildiği, kötülerin cezalandırıldığı görülmektedir.
Müzikli Oyunlar
II. Meşrutiyet Dönemi’nde müzikli oyunlara önem verilmiştir. Bir yandan daha önceki dönemlerde oynanan
müzikli oyunlar devam ettirilmiş, diğer yandan yeni müzikli oyunlar oluşturulmuş ve oynanmıştır. Meşrutiyet’in
ilk yıllarında Benliyan’ın kurduğu Millî Osmanlı Operet Heyeti yerli müzikli oyunları sahnelerken aynı zamanda
yabancı müzikallere de repertuvarında yer vermiştir. Bu operete zamanla İstanbul Operet Heyeti, Sahir Opereti,
Jale Opereti, Hale Opereti, Türk Temaşa Heyeti toplulukları da eşlik etmiş ve müzikli oyunlar sahnelemiştir. Bu
dönemde en çok oynanan müzikli oyunlar Leblebici Horhor Ağa, Köse Kahya, Penbe Kız, Arif’in Hilesi, Nasreddin
Hoca’nın Telaşı’dır.

METİN İNCELEME
Musahipzade Celal’in İstanbul Efendisi adlı oyun metnini okuyunuz. Aşağıdaki sorular
doğrultusunda metni inceleyiniz.

1. Oyunun konusu nedir?
2. Oyunun dramatik örgüsü nasıldır?
3. Oyunun başkahramanı kimdir?
4. Oyunun başkahramanının oyundaki işlevi nedir?
5. Oyundaki çatışma unsurları nelerdir?
6. Oyundaki kişiler kimlerdir? Kişilerin fiziksel ve psikolojik özellikleri nelerdir?
7. Oyun, Meşrutiyet tiyatrosunun hangi özelliklerini göstermektedir?
8. Oyun, hangi akım türünün özelliklerini göstermektedir?
9. Oyun, yazıldığı dönemin hangi sosyal ve kültürel ögelerini yansıtmaktadır?

254
14. ÜNİTE