Page 253 - TİYATRO TARİHİ 9

II. Meşrutiyet tiyatrosunda ortaya çıkan bir diğer topluluk Heveskâran Cemiyeti olmuştur. Bu topluluk Amatör
Kumpanyası, Millî Osmanlı adlarıyla da anılmıştır. Heveskâran Cemiyeti; Benliyan Efendi, Rıdvan Bey, Vefik
Bey gibi isimler tarafından yönetilmiştir. Hüseyin Kamil Bey ise topluluğun edebi işlerinden sorumlu olmuştur.

1910’da kurulan Darüt-temsil-i Osmanî ise çok kısa sürede dağılan topluluklardan biridir. Bu topluluğu önemli
kılan özellik; içerisinde Ercüment Ekrem, Baha Tevfik, Celalettin Rıza, Refik Halit, Şehabettin Süleyman gibi
yazarların bulunmasıdır.
Recaizade Mahmut Ekrem ve Hamdi Bey öncülüğünde kurulan Sahne-i Osmaniye, millî konuları işleyen tiyatro
oyunları yazma ve bunları sahneleme amacıyla kurulan ilk topluluktur. Bu topluluk içerisinde Ahmet Hikmet,
Cenap Şehabettin, Hüseyin Cahit, Hüseyin Rahmi, Mehmet Rauf gibi yazarlar bulunmuştur.

II. Meşrutiyet Dönemin’de kurulan en önemli tiyatro kurumlarından biri de Darülbedayi-i Osmanî tiyatrosudur
(Görsel 14.15). Cemal Paşa’nın desteği ile Andre Antoine gibi yönetmenlerin öncülüğünde eğitim amacıyla
kurulan topluluk dönemin en etkili tiyatro kurumu olmuştur. Bu kurumda eğitilen oyuncular daha sonra
kurumun tiyatro topluluğu olarak oyunlar sergilemişlerdir. Cumhuriyet ilan edildikten yıllar sonra 1931’de
İstanbul Belediyesi’ne bağlanan bu topluluk 1934’te Şehir Tiyatroları adını almıştır. Başlangıçta bir tiyatro
okulu olarak kurulan bu kurum günümüzde de tiyatro faaliyetlerini devam ettirmektedir.

š Görsel 14.15: Darülbedayi’nin eski bir görünümü

Darülbedayi’de yaşanan birtakım anlaşmazlıklar sonrasında buradan ayrılan oyuncular İsmail Faik Bey öncülü-
ğünde Yeni Sahne’yi kurmuşlardır. Bu topluluk Şehzadebaşı, Tepebaşı gibi yerlerde oyunlar sahnelemiştir. Yeni
Sahne topluluğunun en dikkat çeken yönü ise kadın oyuncuların fazlalığıdır.

= BİLGİ KUTUSU

Servetifünun içerisinde oyunlar yazan bazı yazarlar edebiyatta bazı ilklerin yaşanmasına da vesile olmuştur.
Mehmet Rauf’un yazdığı Eylül romanı ilk psikolojik roman olarak kabul edilirken Cenap Şahabettin Türk
edebiyatında daha önce kullanılmamış Avrupa şiirine özgü formları ilk kez kullanmış, parnasizim ve
sembolizmi edebiyatımıza getirmiştir. Halit Ziya Uşaklıgil’in bu dönem içerisinde yazdığı Aşk-ı Memnu
romanı ise Batılı anlamda yazılmış ilk Türk romanı olarak kabul edilmektedir.

Oyun Yazarları
II. Meşrutiyet Dönemi’nde pek çok yazarın eseri oynanmış ve basılmış olmasına rağmen bu dönem eleştirmen-
leri iyi oyun yazarlarının eksikliğinden yakınmışlardır. Çünkü bu dönem yazarları daha çok roman, şiir ve öykü
türünde eserler vermiştir. İçlerinden Musahipzade Celal gibi tiyatronun içinden gelen ve tiyatroyu yakından
tanıyan yazarlar az da olsa mevcuttur.

251
TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE TİYATRO