Page 255 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 255
Muhsin Ertuğrul ömrünü tiyatroya adayan bir tiyatro insanıdır. 1882’de dünyaya gelen Ertuğrul, ölüm yılı 1979’a
kadar Türkiye’nin hemen hemen her yerinde tiyatro binalarının açılışını yapmış; tiyatro turneleri düzenleyerek
halkın tiyatroya ilgisinin artmasına vesile olmuştur. Darülbedayi’de çalıştığı yıllarda seyircilerin tiyatroyu nasıl iz-
lemesi gerektiğine, oyuncularda hangi kıstasların bulunmasına, tiyatro seyir saatlerinin hangi saatler olması ge-
rektiğine kadar detaylı çalışmalar yapmıştır. II. Meşrutiyet Dönemi’nde başlayan tiyatro çalışmaları Cumhuriyet
Dönemi’nde de devam etmiştir. Cumhuriyet Dönemi tiyatrosunda birçok yazarın oyunlar yazmasını sağlamış
ve bu oyunları sahnelemiştir.
Bu dönem yazarlarının çoğu, kadının sahneye çıkmasını savunmuştur. Türk kadınının sahneye çıkması 1920’de
gerçekleşmiştir. 10 Kasım 1918’de Behire, Memduha, Beyza, Refika ve Afife adında genç kadınlar; Darülbedayi’ye
girmiş ve burada Afife (Jale) ve Refika stajyer kadrosuna kabul edilmişlerdir (Görsel 14.17). İkisi de sahneye daha
önce çıkmamıştır. Refika suflör olarak çalışmıştır.
Hüseyin Suat Yalçın’ın 1920’de Darülbedayi’de Yamalar adlı oyunu sahneye koyması sırasında Emel adlı kızı
oynayan Eliza Binemeciyan topluluktan ayrılmış ve yurt dışına gitmiştir. Onun yerine bu rol için Afife seçilmiş,
böylece Türk tiyatrosunda ilk Türk kadın oyuncu sahneye çıkışı gerçekleşmiştir. Afife’nin cesaretiyle Türk
kadının sahneye çıkmasında ilk önemli adım atılmıştır. Ardından Şaziye Moral, Münire Neyir (Görsel 14.18),
Bedia Muvahhit (Görsel 14.19) gibi kadın sanatçılar sahneye çıkmıştır.
Görsel 14.17: Afife Jale Görsel 14.18: Münire Neyir Görsel 14.19: Bedia Muvahhit
MERAKLISINA
Yandaki karekodu kullanarak Kısa Bir Ara (39. Bölüm, Afife Jale) adlı içerikten bir kesit
izleyebilirsiniz.
= BİLGİ KUTUSU
Türk müziğinin en büyük bestecilerinden biri olarak kabul edilen ud ve tambur sanatçısı Selahattin
Pınar, Afife Jale’nin eşidir. Selahattin Pınar, Afife Jale’ye duyduğu derin sevgi ve bağlılığın verdiği ilhamla
günümüzde de çok bilinen şu eserleri bestelemiştir:
Nereden Sevdim O Zalim Kadını Gel Gitme Kadın Ruhumu Hicranına Yakma
Anladım Sevmeyeceksin Beni Sen Nazlı Çiçek Hala Yaşıyor Kalbimin En Gizli Yerinde
Bakışı Çağırır Beni Uzaktan Kalbim Yine Üzgün Seni Andım Da Derinden
Beni de Alın Ne Olur Koynunuza Hatıralar Mülkün Ne Yaman Şule-İ İkbâli Karardı
Bir Bahar Akşamı Rastladım Size
Oyun Türleri
II. Meşrutiyet Dönemi’nde oldukça fazla eser ve yazar ortaya çıkmıştır. Bu eserler, oyun çeşitliliğini de berabe-
rinde getirmiştir.
253
TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE TİYATRO
