Page 107 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

SOLUNUM GAZLARININ TAŞINMASI, SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI VE SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

• Hastalığın oluşumuna neden olan diğer faktörler; toz, duman ve zararlı gazlara maruz kalmak, hava kirliliği, uygun
olmayan diyet, düşük sosyoekonomik durum ve genetik faktörler nedeniyle akciğer tahribatını önleyen faktör eksikliği
sayılabilmektedir.
• Kronik bronşit rahatsızlığında bronş yolları iltihaplanarak daralır. Kronik bronşit rahatsızlığında balgam ve öksürüğün
yanı sıra nefes darlığı, hırıltılı solunum, bacaklarda güçsüzlük, çabuk yorulma, uzun süren solunum yolu enfeksiyonları
hastalığın belirtileri olabilir. Hastalığın tespiti için “nefes ölçüm testi” yapılmaktadır.

Amfizem
• Amfizem, bronşları tahriş eden duman ve partiküller nedeniyle gelişen kronik enfeksiyondur.
• Hastalıkta aşırı mukus salgılanması uyarılır ve makrofajların enfeksiyonla savaşında etkinlikleri azalır. Amfizem ne-
deniyle oluşan ödem ve aşırı mukus, akciğerdeki hava yollarının tıkanmasına sebep olur. Alveoller gerilir, buna bağlı
olarak alveol duvarlarında hasar oluşur. Hasarlı alveollerden oksijen difüzyonu azaldığından solunan havadaki ok-
sijenden yeterince yararlanılamaz. Kanın oksijen seviyesi düşer ve vücudun oksijen gereksinimini artıran durumlar
hastayı nefessiz bırakır.
• Amfizem; endüstriyel tozları soluyan meslek gruplarında, tütün mamülleri dumanına ve hava kirliliğine maruz kalanlar-
da uzun süreli tahrişten kaynaklanır.

Astım
• Solunum yollarının daralmasıyla ortaya çıkan genetik ve çevresel etkenlerin birlikte neden olduğu bir hastalıktır.
• Hırıltılı solunum, nefes darlığı, göğüste sıkışma görülür.
• Nedenleri kişiye göre değişmekle birlikte alerji, viral enfeksiyonlar ve çevresel faktörlere duyarlılık da etkili olabilir.

• Duygusal bozukluklar, egzersizler, soğuk hava ve tütün mamüllerinin dumanı da astım oluşmasında etkilidir.

Düz kasların
spazmıyla daralan
bronşçuklar

Astımlı kişilerde daralan bronşçuklar nedeniyle nefes almakta zorlanma görülür.

Verem (Tüberküloz)
• Mycobacterium tuberculosis (Mikobakteriyum tüberkülozis) bakterisinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Genellik-
le solunum yoluyla vücuda giren bakteri önce akciğere yerleşir. Tedavi edilmezse kan yoluyla vücuda yayılır ve beyin,
omurga, eklemler, böbrek, karaciğer gibi organları da enfekte edebilir.
• Verem; hapşırma, öksürme, konuşma ile havaya karışan bakterilerin solunum yolu ile sağlıklı insanın akciğerlerine
ulaşması ile bulaşır. Aşı ile koruma sağlanmaktadır.
• Verem tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalıktır. Önlem amacıyla verem aşısı (BCG aşısı), Türkiye’deki bebek ve
çocukların rutin aşı takviminde yer almaktadır. Hastalıktan korunmak ve hastalıkların yayılmasını önlemek için evlerin
temiz ve güneş görür olması, havalandırılması, hasta bireylerden sakınılması gerekir.

Akciğer ve Gırtlak Kanseri

• Normal akciğer doku hücrelerinin ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir tümör oluşturmasıdır.
• En sık görülen belirtileri geçmeyen veya giderek kötüleşen öksürük, öksürürken kan veya kanlı balgam çıkarmak;
derin nefes alırken, öksürürken veya gülerken hissedilen göğüs ağrısı; iştahsızlık, hâlsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, ses
kısıklığı, nefes darlığı, sürekli tekrarlanan ya da geçmeyen bronşit, zatürre gibi akciğer enfeksiyonlarıdır.
BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 107