Page 154 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU NÜKLEİK ASİTLERİN ÇEŞİTLERİ VE GÖREVLERİ,
ÖZETİ GENETİK MATERYALİN ORGANİZASYONU
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

NÜKLEİK ASİTLERİN ÇEŞİTLERİ VE GÖREVLERİ
DNA
• DNA ökaryot hücrelerde çekirdekte, mitokondride ve kloroplastlarda; prokaryot hücrelerde ise sitoplazmada bulunur.

• Kalıtsal bilgiyi taşır ve bu bilginin yavru hücrelere aktarılmasını sağlar.
• Protein sentezini ve hücredeki metabolik olayları yönetir.
• Her DNA zinciri, nükleotit adı verilen birimlerden oluşan bir polinükleotittir.
• Çift sarmal olarak bilinen iki zincirden oluşur.

• Bir DNA sarmalının yaklaşık nanometre (1 nm = 10-6 mm), iki nükleotit arası mesafe 0,34 nm ve bir tam sarmalın boyu
3,4 nm’dir. Bir tam sarmalda 10 nükleotit bulunur.

DNA’nın çift iplikli yapısı

• Özgül bir nükleotit dizisinden meydana gelmiş kalıtsal bilgiyi taşıyan DNA birimine gen adı verilir.
• DNA molekülünü oluşturan iki zincirin deoksiriboz şekerleri birbirine ters şekilde konumlanmıştır. DNA’nın iki zincirin-
den birinin sonunda yer alan deoksiribozun beşinci karbonuna fosfat bağlıdır. Fosfatın bağlı olduğu bu uç 5’ (5 üssü)
olarak adlandırılır. Aynı zincirin diğer ucundaki deoksiribozun üçüncü karbonunda hidroksil grubu bulunur. Hidroksil
grubunun bulunduğu bu uca ise 3’ (3 üssü) denir. Bu zincir, 3’ ucundan 5’ ucuna doğru yönelim gösterirken karşısın-
daki zincirin hidroksil ve fosfat grubunu taşıyan uçları ile zıt yöndedir. Zincirlerin bu şekilde konumlanmasından dolayı
DNA’nın zincirleri antiparalel olarak nitelendirilir. Birbirine zıt uzanan bu iki zincir birbirinin tamamlayıcısıdır.
• DNA’da eşleşme her zaman pürin ve pirimidin bazları arasında gerçekleşir. Böylece iki zincir arasındaki uzaklık sabit
tutulur. Sitozin ve guanin arasında üç hidrojen bağı, adenin ve timin arasında iki hidrojen bağı vardır.
• DNA molekülünde azotlu bazların (A, T, C ve G) miktarları birbirine eşit değildir. Ancak her zaman A miktarı T mikta-
rına, C miktarı G miktarına eşittir.
• DNA’da her zincir, şeker (deoksiriboz) ve fosfat gruplarından oluşan bir omurgaya sahiptir. Bu omurgada bulunan
birinci nükleotidin pentozunun 3’ karbon atomundaki hidroksil grubu ve ikinci nükleotidin pentozunun 5’ karbon ato-
mundaki fosfat grubu arasında 1 mol su çıkışı ile fosfodiester bağı oluşur.

154 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT