Page 157 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

NÜKLEİK ASİTLERİN ÇEŞİTLERİ VE GÖREVLERİ, GENETİK MATERYALİN ORGANİZASYONU

GENETİK MATERYALİN ORGANİZASYONU

Gen

Nükleotit DNA

Histon
Nükleozom

Kromozom Kromatin iplik
Hücredeki genetik materyalin organizasyonu

• Gen bir polipeptidi ya da bir RNA molekülünü üretmek üzere ifade edilebilen DNA bölgesidir. Genler, birkaç bin nük-
leotitten oluşabildiği gibi milyonlarca nükleotitten de oluşabilir. Genler bilgi depolayabilir, DNA replikasyonu ile kopya-
lanabilir ve bu kopyalama sayesinde de yeni hücrelere aktarılabilir.
• Genler değişikliğe uğrayabilir. Değişikliğe uğramasına gen mutasyonu denir. Bir gendeki mutasyon; replikasyon
sırasında yanlış baz eşleşmesi, karşılıklı nükleotit çiftinin yer değiştirmesi, yeni bir nükleotit çiftinin eksilmesi ya da
eklenmesi şeklinde gerçekleşebilir.
• DNA, interfaz safhasında kromatin şeklinde bulunur. Kromatin, ökaryotlarda DNA'dan ve histon proteinlerden meyda-
na gelmiş yapıdır. Bazı arkeler hariç prokaryotlar, histonlarla veya histon benzeri proteinlerle ilişkili olmayan DNA’ya
sahiptir. Ökaryotlarda bir DNA ipliği, sekiz histondan oluşan bir kümenin etrafında iki kez dolanarak bir nükleozom
oluşturur. Bu nükleozomlar, bir zincire dizilen boncuklar gibi birbirine bağlanır. Kromozom, hücre döngüsü sürecinde
kromatinin yoğun bir şekilde paketlenmesiyle oluşan yapıdır. Metafaz safhası, kromozomların en belirgin görüldüğü
safhadır.
• Ökaryotlarda kromozomlar hem doğrusal hem de farklı uzunluk ve biçimde, prokaryotlarda ise halkasaldır. Kromozom
sayısı türe özgüdür. Ancak farklı türdeki canlıların kromozom sayısı aynı olabilir. Örneğin; insanın kromozom sayısı ile
moli balığı, kurtbağrı bitkisi ve samur antilobunun kromozom sayıları aynıdır.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 157