Page 159 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

DNA’NIN KENDİNİ EŞLEMESİ

DNA’nın kendini eşleyebilmesi için dört çeşit deoksiribonükleotit, DNA polimeraz, DNA ligaz, helikaz enzimleri, kalıp görevi
görecek DNA, DNA polimeraz aktivitesi için de Mg iyonları gereklidir.
• Replikasyon orijini DNA’nın özel nükleotit dizilimine sahip bölgeleridir ve bir DNA molekülünün replikasyonu, repli-
kasyon orijinleri denen özel bölgelerde başlar. Replikasyonu başlatan enzimler bu bölgeleri tanır.
Prokaryot Hücrelerde Replikasyon

Prokaryot hücrelerde bulunan halkasal DNA’da bir replikasyon orijini vardır. Bu bölgeyi tanıyan enzimler iki zinciri bir­
birinden ayırır. Bu bölgede oluşan kabarcığın iki yanında replikasyon çatalı oluşur. Bu noktalardan her iki yöne doğru tüm
DNA kopyalanıncaya kadar replikasyon devam eder.

Replikasyon Replikasyon kabarcığı
başlangıcı (orijini)

Halkasal DNA Yeni DNA

Prokaryot hücre Replikasyon iki yönlü
devam eder.
Replikasyon çatalı
Prokaryot hücrelerde replikasyon orjini ve replikasyon çatalı

Ökaryot Hücrelerde Replikasyon

• Ökaryot hücrelerde DNA, yüzlerce hatta binlerce replikasyon orijini içerebilir. Bakterilerde olduğu gibi ökaryotlardaki
DNA replikasyonu, her replikasyon orijininden her iki yöne doğru ilerler. Her bir replikasyon kabarcığının iki ucunda
replikasyon çatalı vardır. Dolayısıyla çok sayıda replikasyon kabarcığı oluşur. Her kabarcık içinde DNA zincirleri yarı
korunumlu olarak sentezlenir.

Replikasyon orijini Kalıp Yeni sentezlenen
(Baslangıç noktası) DNA zinciri DNA zinciri

Replikasyon çatalı

Birbirinin aynı iki DNA molekülü

Ökaryot hücrelerde replikasyon orjini ve replikasyon çatalı

DNA Replikasyonunda Görev Yapan Enzimler
• DNA replikasyonu enzimlerin etkinliği ile gerçekleşen bir olaydır.

• Helikaz, replikasyon çatalında atasal zincirleri birbirinden ayırır. Helikaz, azotlu bazlar arasındaki hidrojen bağlarını
kopararak açılmayı sağlar. DNA’nın her zinciri, yeni oluşturulacak DNA zincirleri için kalıp görevi yapar.

• DNA polimeraz, DNA sentezi sırasında yeni sentezlenecek zincirin ucuna nükleotit eklemesi yapar. Ancak polinük-
leotidin sentezini başlatamaz. Sentezi başlatan kısa bir RNA primeridir. DNA polimeraz açıkta kalan baz uçla rına
ortamda bulunan ve daha önce sentezlenmiş olan serbest nükle otitlerden uygun olanları eşleştirir, iki tane çift zincirli
DNA sentezlen miş olur. DNA ipliğinde meydana gelen hataların onarılmasında da rol oynar. DNA polimerazın varlığı,
DNA ipliklerinde meydana gelen hataların yavru hücrelere aktarılma ihtimalini de azaltır.

• DNA ligaz, DNA replikasyonu sırasında oluşturulan yeni polinükleotit parçacıkları arasındaki boşlukları kapatır. Bu
DNA parçacıkları fosfodiester bağıyla birleşir. Böylece bir tam zincir oluşur.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 159