Page 162 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU PROTEİN SENTEZİNİN MEKANİZMASI
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

PROTEİN SENTEZİNİN MEKANİZMASI
• Bir genin baz dizisine göre spesifik bir polipeptit üretilmesi iki ana basamakta gerçekleşir. Bunlar, transkripsiyon
(yazılma) ve translasyon (okuma) olaylarıdır.

Protein Sentezinin Genel Özellikleri

• Genetik bilginin polipeptide dönüştürülmesi prokaryot ve ökaryot hücrelerde aynıdır ancak hücrelerde gerçekleştiği
yerler farklıdır. Prokaryot hücrelerde transkripsiyon ve translasyon olayları sitoplazmada gerçekleşir. Ökaryot hücre-
lerde ise transkripsiyon işlemi çekirdeğin içinde, mitokondrinin matriksinde ve kloroplastın stromasında gerçekleşir.
Çekirdeğin içinde üretilen mRNA, translasyon olayını gerçekleştirmek için sitoplazmaya geçer. Translasyon olayı mi-
tokondrinin ve kloroplastların kendi ribozomlarında gerçekleşir.

Transkripsiyon
• DNA’dan RNA polimeraz ile mRNA sentezine transkripsiyon (yazılma) denir.
• Transkripsiyon sırasında ilgili genin protein sentezi için gerekli şifreyi taşıyan kısmının ikili sarmal yapısı, RNA polimeraz
tarafından kısmi olarak çözülür.

• DNA’nın iki ipliğinden RNA sentezi için şifre veren ipliğe kalıp iplik, karşısındaki şifre vermeyen ipliğe de kalıp olmayan
iplik denir. Kalıp iplikteki nükleotitlerin her birinin karşısına mRNA sentezi için uygun nükleotit gelir. DNA’dan mRNA
üretilirken replikasyondaki nükleotit eşleşmelerinden farklı olarak mRNA’da timin nükleotidi yerine urasil nükleotidi gelir.

• mRNA sentezlendikten sonra çekirdek zarındaki porlardan sitoplazmaya geçerek ribozomun küçük alt birimine bağlanır.

RNA polimeraz
5'

Sentezlenen mRNA
5' 3'
3'

3' 5'

mRNA'nın DNA’daki kalıp ipliğe göre sentezlenmesi (Transkripsiyon)
Translasyon

• mRNA’nın çekirdekten sitoplazmaya geçerek ribozomun küçük alt birimine bağlanmasıyla translasyon başlar.
mRNA’daki kodonlar üzerinden meydana gelen polipeptit sentezidir.

• mRNA’daki AUG’ye (başlatma kodonu) karşılık gelen UAC antikodonuna sahip tRNA, ATP ve enzimlerle aktifleşip
metiyonin amino asidini kendine bağlayarak ribozoma getirir. Metiyonin ribozoma getirildikten sonra ribozomun küçük
alt birimi ribozomun büyük alt birimine bağlanır ve protein sentezi başlar.

• Translasyonda mRNA, ribozom, tRNA ve aminoasitleri tRNA’ya bağlanmak için aktifleştirici enzimler görev alır.

162 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT