Page 177 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

FOTOSENTEZİN CANLILAR AÇISINDAN ÖNEMİ, FOTOSENTEZDE ROL OYNAYAN ÖGELER

FOTOSENTEZDE ROL OYNAYAN ÖGELER
Fotosentez, ışık yardımıyla pigmentlerin ve enzimlerin etkinliği ile gerçekleşen bir olaydır. Fotosentezde görevli enzimler
ve pigmentler fotosentetik bakterilerde hücre zarında, fotosentetik ökaryotlarda ise kloroplastlarda yer almaktadır. Burada
zaman zaman prokaryotlardan söz edilse de ağırlıklı olarak bitkilerdeki fotosentez mekanizması anlatılacaktır. Fotosen-
tetik ökaryotlarda gerçekleşen fotosentezde CO ve H O dışında rol oynayan temel ögeler kloroplast, ışık enerjisi ve
2 2
pigmentlerdir.
Kloroplast
Fotosentez, ökaryot canlılarda kloroplast organelinde gerçekleşir. Kloroplast, öglena, bazı algler ve bir bitkinin tüm yeşil
kısımlarında bulunur.

Dış zar Halkasal DNA
İç zar Stoma
Grana
Granum
Ribozom
Tilakoit
Granum
Ara lamel Tilakoit
Nişasta

Kloroplastın yapısı
• Kloroplast organelinin dışında seçici geçirgen çift katlı zar bulunur.
• İç kısmı ise keselerden oluşan ve tilakoit adı verilen özel bir zar ağı ile örülmüştür.
• Tilakoit zarlarında ışığı absorbe etme özelliğine sahip yeşil renkli klorofil pigmentleri yer alır.

• Tilakoitler, sütun hâlinde üst üste gelerek granum adı verilen yapıyı meydana getirir.
• Granumlar da ara lamellerle birbirine tutunarak ışığın daha fazla emilmesini sağlayan granayı oluşturur.
• Kloroplastın iç kısmı ise tilakoitlerin gömüldüğü stroma adı verilen renksiz bir ara madde ile doludur.
• Stroma sıvısında DNA, RNA, ribozom ve fotosentez için gerekli enzimler, amino asitler, bazı proteinler, lipit ve
nişasta yer alır.
Fotosentez basit bir reaksiyon değil, farklı evrelerden oluşan reaksiyonlar zinciridir. Bu evreler, kloroplastın farklı yerlerinde
gerçekleşir. Tilakoitlerde güneş enerjisi kimyasal enerjiye dönüştürülür. Stromada ise bu enerji, karbondioksiti basit şekere
indirgemek için kullanır.
KRİTİK BİLGİ

Kloroplast, kendine ait DNA’sı olduğundan belli bir büyüklüğe geldiğinde veya ihtiyaç duyulduğunda hücre çekirdeği
kontrolünde kendini eşleyerek çoğalabilir. Kloroplast içinde gerçekleşen tepkimelerde görevli enzimlerin üretimini
stroma içindeki ribozomlar yapar. Kloroplastlarda üretilen ATP’ler, fotosentez tepkimelerinde kullanılır.
Işık Enerjisi
Işığın yapısındaki yüksek hızla hareket eden ve enerji yüklü olan taneciklere foton denir. Güneş'in yaydığı elektromanyetik
ışınlardan görünür dalga boyunda olanların fotonlarındaki enerji fotosentezde kullanılır.
• Işık, elektromanyetik denen bir enerji şekli olup dalgalar hâlinde yayılır.
• Elektromanyetik dalgalar arasındaki uzaklığa ışığın dalga boyu denir.
• Doğada görülen veya görülmeyen farklı dalga boylarına sahip ışıklar vardır.

Elektromanyetik spektrumda yer alan yaşam için önemli ışığın yaklaşık 380 nm ile 750 nm arasındaki dalga boyları insan
gözüyle görülebildiğinden görünür ışık (beyaz ışık) olarak isimlendirilir.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 177