Page 174 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

ATP MOLEKÜLÜ VE FOSFORİLASYON ÇEŞİTLERİ

Fosforilasyon Çeşitleri
Canlı organizmalarda ATP molekülünün üretilmesi; substrat düzeyinde fosforilasyon, oksidatif fosforilasyon ve fotofosfori-
lasyon olmak üzere üç şekilde gerçekleştirilir.

Substrat Düzeyinde Fosforilasyon
Yapısında fosfat bulunduran bir substrattan enzimler aracılığı ile bir fosfatın ADP’ye aktarılması sayesinde ATP sentezlen-
mesine substrat düzeyinde fosforilasyon denir.

Substrat düzeyinde fosforilasyon;
Enzim
¡ oksijenli solunum,
ATP ¡ oksijensiz solunum,
O P P Adenozin ¡ fermantasyon
C O ADP O yapan tüm canlı hücrelerde gerçekleşen
C O P C O ortak bir olaydır. Görev alan enzimler de
ortaktır.
CH Organik C O
Substrat 2 molekül
Ürün CH 2

Oksidatif Fosforilasyon
Organik moleküllerin yıkımıyla veya inorganik moleküllerin oksitlenmesi sonucu açığa çıkan elektronların, elektron taşıma
sisteminde yükseltgenme ve indirgenme reaksiyonları ile taşınması sırasında oluşan enerjiden ATP üretilmesine oksidatif
fosforilasyon denir.
¡ Oksijenli solunum ve oksijensiz solunum yapan canlılar
¡ Kemosentez yapan yapan canlılarda ATP’nin çoğu oksidatif fosforilasyonla elde edilir.

Fotofosforilasyon
Klorofil molekülünün ışık enerjisini kullanarak ADP’ye inorganik fosfat eklemesi yoluyla ATP sentezlemesine fotofosfori-
lasyon denir.
• Fotofosforilasyonla sentezlenen ATP molekülü fotosentezde kullanılır. Başka bir metabolik olay için kullanılmaz.

• Fotofosforilasyon, fotosentez yapan canlıların klorofil bulunduran hücrelerinde ışık ve su varlığında gerçekleşir.
• Klorofilli (siyanobakteri gibi) canlılarda ve bitkilerde ışık varlığında fotofosforilasyon görülür.
• Fotofosforilasyon, prokaryot canlılarda sitoplazmada; ökaryotlarda kloroplast organelinde gerçekleşir.

174 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT