Page 186 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU HÜCRESEL SOLUNUMUN ÖNEMİ, OKSİJENLİ SOLUNUMUN
ÖZETİ GENEL ÖZELLİKLERİ VE MİTOKONDRİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

HÜCRESEL SOLUNUMUN ÖNEMİ
Canlı hücreler; monomerlerden polimerleri sentezlemek, maddeleri zarlardan aktarmak, hareket etmek ve üremek gibi
faaliyetler için besinlerden enerji sağlar. Ototroflar, kendi besinlerini kendileri sentezlerken heterotroflar ototrofların sen-
tezlediği besinleri kullanır. Hücrede metabolik faaliyetlerin gerçekleşebilmesi için ihtiyaç duyulan enerji, bu besinlerin
hücre içinde solunum olayı ile parçalanmasıyla elde edilir.

Canlıların metabolik faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için organik maddeleri parçalayarak ATP elde etmesi olayına
hücresel solunum denir. Hücresel solunumla organik maddelerin kimyasal bağlarında depolanmış kimyasal bağ
enerjisi yine bir kimyasal enerji olan ATP enerjisine dönüştürülür.
Canlılarda hücresel solunum, oksijenli ve oksijensiz solunum olmak üzere iki çeşittir.

OKSİJENLİ SOLUNUMUN GENEL ÖZELLİKLERİ VE MİTOKONDRİ

Oksijen, enzimler ve ETS yardımıyla enerji verici organik moleküllerin H O ve CO ye kadar parçalanması sırasında açığa
2 2
çıkan enerji ile ATP sentezlenmesine oksijenli solunum denir.
• Oksijenli solunum, bazı prokaryotlarda ve mitokondri organeline sahip tüm ökaryot canlılarda gerçekleşir.

• Oksijenli solunum, prokaryotlarda sitoplazmada ve hücre zarı kıvrımlarında gerçekleşir.
• Ökaryotlarda sitoplazmada başlayıp mitokondride devam eder ve tamamlanır.

Mitokondrinin Yapısı

• Mitokondriler bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve birçok protista dâhil hemen hemen tüm ökaryotik hücrelerde bulunur.
• Mitokondri sayısı, hücrenin metabolik aktivite düzeyine bağlıdır. Örneğin kas hücreleri diğer hücrelere göre daha fazla
mitokondri içerir.
• Mitokondriler kaynaşarak mitokondriyal ağ yapısını oluşturabilir. Örneğin iskelet kas hücrelerinde bu ağsı yapı belirgindir.

• Kendine özgü DNA, RNA ve ribozomlarının olması nedeniyle mitokondriler, hücre çekirdeğinin kontrolü altında çoğa-
labilir ve yapılarına uygun proteinleri sentezleyebilir.

• Mitokondri, çift katlı zar sistemine sahip bir
organeldir. Bu zarların her biri çift katlı fos-
folipid ve kendine özgü proteinlere sahiptir. Krista İç zar
Dış zar düz, iç zar kıvrımlı bir yapıya sahip-
tir. Krista denen kıvrımlar, iç zarın yüzey
alanını genişletir ve solunumdaki enerji ve-
rimini artırır.
Dış zar
• İç ve dış zarlar arasında kalan bölgeye DNA
zarlar arası boşluk, iç zarın çevrelediği sıvı
ortama da matriks denir. Matrikste solu- Matriks
numda görevli olan en zimler, ribozomlar,
RNA, organik maddeler, inorganik madde-
ler ve mitokondri DNA’sı bulunur.
• ATP sentezini sağlayan ATP sentaz enzimi Zarlar arası
boşluk
ve ETS elemanları iç zarın kıvrımlarında
bulunur. Ribozom
• Matrikste ise hücre solunumunun bazı ba- Mitokondrinin yapısı
samaklarını katalizleyen enzimler vardır.

186 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT