Page 214 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

YAPRAK

• Terlemenin çok olması bitkide su kaybını artırır. Bu ne-
denle bitkinin yaşadığı ortam kuraksa yaprak ayası kü-
çük, nemliyse yaprak ayası büyüktür.
• Yaprağın enine kesitinde üç doku sistemi görülür. Bunlar
örtü doku, temel doku ve iletim dokudur.
• Örtü doku, yaprağın alt ve üst yüzeyini örter. Örtü doku
genelde tek sıralı epidermis hücrelerinden oluşur. Bu hüc-
relerde genel olarak klorofil bulunmaz. Epidermis üzerinde
bitkinin su kaybını engelleyen kütikula tabakası vardır.

Yaprağın enine kesitinin üç boyutlu yapısı

• Mumsu kütikula, stomalar tarafından kesintiye uğrar. Kütikula şeffaf yapıda olduğu için güneş ışığının geçmesini en-
gellemez. Karada yaşayan bitkilerin çoğunda üst epidermisteki stoma çok az sayıdadır ya da hiç yoktur.
• Alt epidermisteki stoma sayısı üst epidermise göre daha fazladır.
• Temel doku, üst ve alt epidermis arasında kalan ve mezofil olarak adlandırılan bölümdür.

• Mezofil, kloroplast bulunduran palizat parankiması ve sünger parankiması hücrelerinden oluşur.
• Üst epidermisin altında yer alan uzun, silindir şeklindeki palizat parankiması hücrelerinde fotosentez yoğun olarak
gerçekleşir.
• Palizat parankimasının alt bölümünde sünger parankiması bulunur. Kloroplast miktarı, palizat parankimasından daha
azdır.
• Sünger parankimasının hücrelerin şekilleri düzensizdir ve
hücreler arasında geniş boşluklar vardır. Boşlukların içi,
hava ve su buharı ile doludur. Bu sayede gaz alışverişi ve
terleme verimli gerçekleşir.
• İletim dokusu (odun ve soymuk boruları), yaprakta mezofil
hücreleri arasında yer alır. Su ve besin taşınmasını sağla-
yan damar yapısıdır. Her bir yaprağın iletim dokusu göv-
dedeki iletim demetinin devamıdır. Damarlar, mezofilde alt
dallara ayrılarak dallanır. Oluşan bu ağ sistemi mezofildeki
palizat ve sünger parankiması ile yakın temas sağlar.
Yaprağın enine kesitinin üç boyutlu yapısı

Nemli ve Kurak Bölge Bitkilerinin Farklı Özellikler Açısından Karşılaştırılması

Özellik Nemli Bölge Kurak Bölge
Kök çeşidi Saçak kök Kazık kök
Kök ozmotik basıncı Düşük Yüksek
Kök emici tüy sayısı Az Çok

Yaprak ayası Geniş Dar
Yapraktaki tüy sayısı Az Çok
Kütikula kalınlığı İnce Kalın
Gövde yapısı Uzun Kısa

Stoma sayısı Çok Az
Stoma büyüklüğü Büyük Küçük
Stoma açıklığı Çoğu zaman gün boyu açıktır. Çoğu zaman gün boyu kapalıdır.
Stoma konumu Yaprağın her iki yüzündedir. Genellikle yaprağın altındadır.

214 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT