Page 126 - Konu Özetleri AYT Fizik

FİZİK

KONU ELEKTRİK VE MANYETİZMA
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

ÖZ İNDÜKSİYON AKIMI, LORENTZ KUVVETİ VE ELEKTROMOTOR KUVVETİ
ÖZ-İNDÜKSİYON EMKSI VE ÖZ-İNDÜKSİYON AKIMI

Şekildeki devrede reosta sürgüsü ok yönünde çekilirken i devre akımı zamanla artar. Fa-
kat bu artış akım-zaman grafiğindeki gibi t kadar bir gecikme süresi içinde olur. Akımın
max düzeye çıkmasındaki gecikmenin nedeni bobin yapısındaki sarımlar içinde oluşan
manyetik akı değişimine karşı zıt yönlü bir emk ve bir tepki akımının ortaya çıkmasıdır.
i öz-ind Bu akımın yönü artan devre akımını azaltacak şekilde devre akımı ile zıt yöndedir. Lenz
i devre
+ K kanununa uygun olarak gerçekleşen bu emk'ya öz-indüksiyon emksı ve oluşan akıma
da öz-indüksiyon akımı denir.
ε Reosta

i devre Akım-zaman grafiğindeki II. bölgede devre akımı maksimum değere ulaşmış olup akım
sabitken devrede öz-indüksiyon akımı gözlenmez.

I II
0 t zaman

Devredeki K anahtarı açıldığında ya da reosta sürgüsü önceki hareket yönünün tersine
çekildiğinde devre akım şiddeti (i devre ) azalırken, oluşan öz-indüksiyon emk ve akımı bu
kez devre akımını artıracak (azalmasını engelleyecek) yönde olup devre akımı ile aynı
yönde gözlenir.
i öz-ind
i devre K
+

ε Reosta
i
devre Öz-indüksiyon akımları bobinli devrelerde devre akımı artarken bu akıma ters yönde, dev-
re akımı azalırken ise devre akımıyla aynı yönde gözlenir.

0 t zaman

İNDÜKSİYON ELEKTROMOTOR KUVVETİ VE İNDÜKSİYON AKIMI
Manyetik alanda hareket ettirilen iletken teldeki serbest elektronların dav-
ranışı incelendiğinde elektronların iletken telde bir yönde hareket ettiği
gözlemlenir. Böyle bir manyetik alanla iletken bir telin uygun şartlarda et-
kileşimi, iletken telde akım oluşturur. Oluşan bu akıma indüksiyon akımı
denir. İndüksiyon akımının yönü, sağ el kuralı ile bulunur. Baş parmak hız
vektörünün yönünü, dört parmak manyetik alan vektörünün yönünü gös-
terecek şekilde tutulduğunda avuç içinin tersi; (−) yüklerin toplandığı ucu
gösterir. K ucunda (−) yükler toplanacağından L ucu (+) yüklenmiş olur.

126 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT