Page 128 - Konu Özetleri AYT Fizik

ÖZ İNDÜKSİYON AKIMI, LORENTZ KUVVETİ VE ELEKTROMOTOR KUVVETİ

İNDÜKSİYON AKIMI OLUŞTURMA
Örnekleri
• Manyetik alan içindeki kapalı tel çerçeve yüzeyinin büyütülmesi/küçültülmesi ile oluşan indüksiyon akımı

Şekilde sayfa düzleminde içeri doğru yönelmiş B manyetik alanına yerleştirilen ilet-
K ken tellerle oluşturulan düzenekte L boyundaki KL iletken tel sabit v hızıyla çekil-
B¶ mekte ve iletken çerçevede indüksiyon akımı oluşmaktadır.
a) KL teli üzerindeki elektronlar manyetik kuvvet etkisinde K ucuna doğru hareket
ederek KL telinin uçları arasında bir elektriksel potansiyel fark oluşturup kapalı R
v m R dirençli devrede dolaşan bir indüksiyon akımı gözlenmesini sağlar.
b) KL teli ile arkasındaki R dirençli kol arasındaki kapalı yüzeyde bir manyetik akı
oluşur. Bu manyetik akı KL telinin hareketi süresince (yüzey büyümesi) ile yüzey-
deki sayfa düzlemine dik, içeri yönde manyetik akı değişimi (manyetik akı artışı)
oluşturarak iletken tel çerçeve üzerinde bir indüksiyon emk ve indüksiyon akımı
L
meydana gelmesini sağlar.

• Kapalı tel çerçeve yüzeyinde manyetik alan şiddetinin değiştirilmesi ile oluşan indüksiyon akımı
Şekil de tavana asılı NS kutuplu çubuk mıknatıs şekildeki konumdan serbest
bırakıldığında bobin üzerindeki kapalı devre halinde olan iletken tel sarımları
üzerinde bir indüksiyon akımı oluşmasını sağlar. Mıknatısın N kutbundan
çıkan B manyetik alan çizgileri mıknatıs bobine yaklaşırken bobin yüzeyinde
artan, uzaklaşırken de azalan bir manyetik akı değişimine neden olurlar. Bo-
bin yüzeyinde oluşan bu manyetik akı değişimleri de bobin üzerinde indüksi-
S N
yon akımı oluşmasını sağlar.

i

Şekilde i akımı taşıyan K telindeki akım şiddeti artırılırken iletken L çem-
ber yüzeyinde oluşan manyetik akı artış yönünde, K telindeki akım şiddeti
i azaltılırken de L çember yüzeyinde oluşan manyetik akı azalma yönünde bir
manyetik akı değişimi oluşur. Bu nedenle L çemberi üzerinde bir indüksiyon
I
emk'sı ve bir indüksiyon akımı oluşur.

K teli L iletken çemberi

DİKKAT

Kapalı bir devrede oluşacak indüksiyon emk'sı ve indüksiyon akımının temel nedeni bu
devre yüzeyinde oluşan bir manyetik akı değişiminin gerçekleşmesidir.

• Manyetik alan içindeki iletken çerçevenin döndürülmesi ile oluşan indüksiyon akımı

y Sabit i akımı taşıyan K teli yakınındaki L iletken çemberi şekildeki konumunda iken
çemberin A yüzeyinde maksimum manyetik akı oluşur.
Çember y ekseni çevresinde döndürülürse yüzeydeki manyetik akı sürekli azalma/
artma şeklinde bir değişime uğrar.
i A
Bu durum L iletken çemberinde indüksiyon emk ve buna bağlı olarak da indüksiyon
akımı oluşmasını sağlar.

K teli L iletken çemberi

128 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT