Page 132 - Konu Özetleri AYT Fizik

ALTERNATİF AKIM

PÜF NOKTA

Yönünün ve şiddetinin değişmesi direncin devredeki dav-
ranışını değiştirmez.

PÜF NOKTA
Alternatif akıma bağlı R direncinin gücü hesaplanırken
akım ve gerilimin etkin değerleri kullanılır.

NOT

Ohmik direnç değeri alternatif akımın frekansına bağlı
değildir.

İNDÜKTANS VE İNDÜKTİF REAKTANS
Bobin, şekildeki gibi bir doğru akım kaynağına bağlandığında devreden sabit bir akım geçer. Bu nedenle bobin etrafında
sabit bir manyetik alan oluşur. Manyetik alan sabit olduğundan indüksiyon akımı oluşmaz. Devrelerde kullanılan bobin,
iletken bir metalden yapıldığı için iletkenin direnci kadar dirence sahiptir. Buna göre devredeki direnç bobinin gösterdiği
ohmik dirence eşittir.
A

+ -

Alternatif akım devresine bağlanan bir bobinin üzerinden geçen akımın yön ve şiddetinin sürekli değişmesi, bobinde de
sürekli bir akı değişimine neden olur.

A

~

Alternatif akım devresinde bobinin direnci ohmik dirençten fazladır. Bobin şekildeki gibi alternatif gerilim kaynağına bağ-
lanırsa bobin üzerinden geçen akım büyüklüğü maksimum değeri ve sıfır değeri arasında sürekli değişir. Bu değişim sıra-
sında bobinde sürekli bir akım değişimi meydana gelir. Alternatif akım sıfırdan maksimum değere ulaşma sürecinde bobin,
oluşan özindüksiyon elektromotor kuvvetine karşı koyarak akımı azaltmaya çalışır. Alternatif akım maksimumdan sıfır de-
ğerine ulaşma sürecinde ise bobin, akımın azalışını yavaşlatmaya çalışır. Bobin, oluşan özindüksiyon elektromotor kuvveti
ile akımın değişimine direnç gösterir. Akım değişimine gösterdiği direnç nedeni ile devre koruyucu olarak da görev yapar.
Bobinin geometrik özelliklerine, ortama ve diğer fiziksel karakteristiklerine bağlı olan büyüklüğe indüktans denir. İndük-
tans L semboli ile gösterilir. Birimi henry (H)'dir. Bobinin depolayabileceği enerjinin bir ölçüsüdür.
Alternatif akım devresinde bobinin yapıldığı iletkenden dolayı sahip olduğu ohmik direncinin dışında öz-indüksiyon akımı
nedeniyle devre akımına gösterdiği zorluğa indüktif reaktans denir. İndüktif reaktans X ile gösterilir. Birimi ohm (Ω)'dur.
L
Alternatif akımın frekansı ile birlikte bobinin fiziksel özelliklerine ve ortama bağlıdır.
PÜF NOKTA

Bobin, alternatif akım devrelerinde frekansı yüksek olan alternatif akıma daha fazla indüktif
reaktans uyguladığı için bu frekanstaki akımları düşük şiddetle geçirir. Düşük frekanslardaki
akımları da yüksek şiddette geçirdiğinden istenilen frekans ve akım şiddetleri ayarlanabilir.

132 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT