Page 139 - Konu Özetleri AYT Fizik

DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET KAVRAMLARI

ÇIZGISEL HIZ VE ÇIZGISEL SÜRAT

Çembersel yörüngede hareket eden bir araç düşünüldüğünde, eğer araç
düzgün çembersel bir hareket yapıyorsa, yani sabit bir hız büyüklüğü ile
1
dönüyorsa aracın çizgisel sürati her noktada aynı kalacaktır. Bu, aracın hız
göstergesinde görünen değeri, çizgisel sürat değeridir. Ancak, aracın çiz-
gisel hızı farklıdır, çünkü bu hızın bir yönü vardır ve bu yön sürekli olarak
r
değişir. Araç yörüngenin farklı noktalarına ulaştıkça hız vektörü her zaman
yörüngeye teğet olacak şekilde döner. Bu nedenle, aracın çizgisel hız vektö-
rünün yönü yörüngenin her noktasında farklı olacaktır. Ancak sürati (çizgisel
hızın büyüklüğü) sabit kalacaktır. Çizgisel hız ¶ sembolü le gösterilir. Birimi
m/s dir. Çizgisel hız vektörel bir büyüklüktür.
= = = çembersel yörüngede her noktadaki çizgisel süratler eşittir.
1 2 3 4

KRITIK BILGI

Düzgün çembersel
hareket yapan bir
aracın hız gösterge-
sinde görünen de-
ğer, çizgisel sürat
değeridir.

ÇIZGISEL HIZ BÜYÜKLÜĞÜ

Çizgisel hızın büyüklüğünü bulmak için, çembersel yörüngede 1 tur için alınan yol,
r yarıçaplı çemberin çevresine eşittir. 1 tur için geçen zaman da periyot (T) olarak
alınırsa;
r Yol
Hız =
Sürat bağıntısından yaralanırsak
Zaman
2⋅ π⋅ r
veya ϑ= ⋅ π⋅ f r olarak bulunur.
= ϑ= veya = 2 π f olarak bulunur .
T

KONUM VEKTÖRÜ

Çembersel hareket yapan bir cisme çemberin merkezinden cismin bulunduğu ko-
numa çizilen vektör konum vektörüdür, r ¶ ile gösterilir. Konum vektörü, çizgisel hız
vektörüne daima diktir.

FIZIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 139