Page 192 - Konu Özetleri AYT Fizik

IŞIĞIN ÇİFT YARIKTA GİRİŞİMİ

Çift yarıkla yapılan girişim deneyinde ışık dalga özelliği gösterir. Bu nedenle, ekranın tam ortasında merkezî aydınlık saçak
oluşur. Bu saçak, yarıklardan çıkan dalgaların yapıcı girişimi sonucunda oluşur.
Saçak aralığı (Δx) aşağıdaki bağıntıyla bulunur.
Karanlık saçak
Karanlık saçak
L ⋅λ
∆=
X
Δx Aydınlık saçak dn⋅
Aydınlık saçak
λ: ışığın dalga boyu,
Karanlık saçak Δx L: perde ile ekran arasındaki uzaklık,
Karanlık saçak
d: yarıklar arası mesafe,
Aydınlık saçak n: perde ile yarıklar düzlemi arasındaki ortamın kırılma indisi.
Aydınlık saçak
Bağıntıda görüldüğü gibi, kırılma indisi n arttıkça saçak genişliği Δx
Saçak aralıkları azalır.

Kırılma indisi n arttıkça saçak genişliği Δx azalır. Yani, ortamın kırma
indisi arttığında saçak genişliği küçülür. Bu, kırılma indisinin artma-
sının ışığın dalga boyunu azaltmasından kaynaklanır. Çift yarıkta gi-
rişim deneyinde Kırmızı ışık ve yeşil ışık ayrı ayrı kullanılarak deney
yapıldığında kırmızı ışığın dalga boyu yeşil ışığa göre daha büyüktür
ve bu da kırmızı ışık kullanıldığında daha geniş saçaklar elde edil-
Young deneyinde kırmızı ve yeşil renkli saçak-
ların karşılaştırılması mesine neden olur.

Young Deneyinde Özel Durumlar
1.
• Işık kaynağı x doğrultusunda hareket ettirilirse,
K 3
saçak aralıkları ve saçakların yerleri değişmez.
A 2
• Kaynak +x yönünde hareket ettirilirse, aydınlık
K 2
+y
K 1 A 1 saçaklar daha parlak olur.
• Kaynak -x yönünde hareket ettirilirse, aydınlık
K 1
-x +x A 0
saçaklar daha az parlak olur.
Δx
Noktasal K 1 • Işık kaynağı y doğrultusunda hareket ettirilirse,
tek renkli K 2 A 1 yarıklar arasında faz farkı oluşur çünkü ışık ya-
ışık -y K 2
kaynağı L rıklara farklı sürelerde ulaşır.
A 2
• Kaynak +y yönünde hareket ettirilirse, ışık K yarı-
K 3 2
Yarıklar düzlemi ğına daha geç ulaşır ve girişim deseni aşağı kayar.
Ekran • Kaynak -y yönünde hareket ettirilirse, ışık K ya-
1
rığına daha geç ulaşır ve girişim deseni yukarı
kayar.

192 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT