Page 195 - Konu Özetleri AYT Fizik

IŞIĞIN TEK YARIKTA KIRINIMI

Tek yarıkta oluşan kırınım deseninde, merkezî aydınlık saçağın genişliği diğer aydınlık saçakların genişliğinin iki katıdır.
Merkezî saçak, diğer saçaklardan daha parlaktır. Bu, merkezde ışık dalgalarının faz farklarının çok küçük olması ve bu
bölgede yapıcı girişimin maksimum düzeyde olması nedeniyle oluşur.

Dalga Boyunun Saçak Aralığına Etkisi

a

K
b L

Tek yarıkta kırınım deneyinde kırmızı ve mavi ışık kullanılarak elde edilen desenler, ışığın dalga boyuna bağlı olarak farklı
saçak aralıklarına sahiptir. Kırmızı ışığın dalga boyu, mavi ışığın dalga boyuna göre daha büyüktür. Bu nedenle, kırmızı
ışıkta oluşan saçak aralıkları (Δx) daha geniş olur. Mavi ışıkta ise saçak aralıkları daha dardır. Her iki durumda da mer-
kezdeki aydınlık saçak, diğer saçaklardan daha geniş ve parlaktır. Bu, tek yarıkta kırınımın karakteristik bir özelliğidir ve
merkezî aydınlık saçak, kırınımın en yoğun olduğu noktadır.

Kırınım Deseninde Merkezî Aydınlık Saçağın Yerini ve Saçak Aralığını Etkileyen Faktörler

K 3
A 2
• Tek yarık deneyinde, ışık kaynağı x doğrultusun-
K 2
+y A 1 da hareket ettirildiğinde saçak aralıkları değişmez.
K 1 • Işık kaynağı +x yönünde hareket ettirildiğinde, ay-
K 1
dınlık saçakların parlaklıkları artar.
-x +x W A 0
• Işık kaynağı -x yönünde hareket ettirildiğinde, ay-
Tek renkli K 1 ΔX
ışık K 2 dınlık saçakların parlaklıkları azalır.
kaynağı -y A 1 • Saçak aralıklarında herhangi bir değişim gözlem-
L K 2
Yarıklar düzlemi lenmez.
A 2
K 3
Ekran

+y • Işık kaynağı +y yönünde hareket ettirildiğinde,
merkezi aydınlık saçak (A ) ortada değil, -y yö-
K 1 0
nünde oluşur.
-x +x A 0
• Diğer saçaklar yine merkezi aydınlık saçağın (A )
Tek renkli her iki yanına simetrik olarak dizilir. 0
ışık K 2
kaynağı -y A 0 • Saçak aralıklarında herhangi bir değişim gözlem-
Yarıklar düzlemi lenmez.

Ekran

FİZİK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 195