Page 194 - Konu Özetleri AYT Fizik

FİZİK

KONU DALGA MEKANİĞİ
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

IŞIĞIN TEK YARIKTA KIRINIMI
Işığın Tek Yarıkta Kırınımına Etki Eden Değişkenler

Işık dalgaları, bir engelin köşesinden geçerken veya dar bir ya-
rıktan geçerken kırınıma uğrar. Bu olay, dalgaların bükülmesi
olarak tanımlanabilir. Işığın bu özelliği, ışığın dalga doğasının bir
sonucudur. Tek renkli ışığın bir yarıktan geçtikten sonra belirli bir
noktada toplanması, ışığın kırınımının ve girişiminin bir sonucu-
K 2 dur. Bu şekilde, yarık boyunca ilerleyen ışık dalgaları birbirleriyle
w girişim yaparak belirli noktalarda yoğunlaşır. Kırınım olayını an-
lamak için en yaygın kullanılan deneylerden biri tek yarık deneyi-
Tek Renkli K 1 dir. Bu deneyde, ışık kaynağından gelen ışık, tek bir dar yarıktan
Işık Demeti geçer ve bir ekrana düşer. Eğer yarık genişliği ışığın dalga boyu
L
ile kıyaslanabilir büyüklükteyse, ekranda kırınım desenleri göz-
lemlenir. Bu desenler, merkezde parlak bir bölge ve her iki yanın-
Yarıklar düzlemi Perde
da giderek zayıflayan karanlık ve parlak bantlar şeklinde görülür.
Ancak, yarık genişliği çok büyükse, kırınım desenleri belirgin ol-
maz ve ekranda yarığın tam karşısına gelen kısımda sadece bir
Işığın tek yarıkta kırınımı parlak bölge gözlemlenir.

Tek yarıkta girişim olayında saçakların aralığı,
Karanlık
Aydınlık ∆= L ⋅λ formülüyle hesaplanır.
X
Karanlık w n ⋅
K 2
w Aydınlık λ: ışığın dalga boyu,
Karanlık L: perde ile ekran arasındaki uzaklık,
Tek Renkli K 1
Işık Demeti Aydınlık w: yarık genişliği,
L
n: ortamın kırılma indisi.
Yarıklar düzlemi Perde

• Ekran ile yarık arasındaki mesafe (L) arttıkça, saçak aralığı (Δx) artar.
• Işığın dalga boyu arttıkça, saçak aralığı da artar. Daha uzun dalga boylarına sahip ışık, daha büyük kırınım desenleri
oluşturur.
• Yarık genişliği arttıkça, saçak aralığı azalır.
• Ortamın kırıcılık indisi arttıkça, saçak aralığı azalır. Yüksek kırıcı ortamlar, ışığın hızını ve dolayısıyla kırınım desenini etkiler.
Örneğin, ortamın kırıcılık indisi arttığında, ışığın kırılması daha fazla olur ve bu da saçak aralığının (Δx) azalmasına yol açar.
Merkezî Aydınlık Saçak
2. Aydınlık 2. Karanlık 1. Aydınlık 1. Karanlık 1. Karanlık 1. Aydınlık 2. Karanlık 2. Aydınlık 2.Karanlık saçak Δx

1.Aydınlık saçak
1.Karanlık saçak
Merkezi Aydınlık
saçak 2Δx

1.Karanlık saçak
1.Aydınlık saçak
2.Karanlık saçak

¢x 2¢x ¢x

194 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT