Page 222 - Konu Özetleri AYT Fizik

ATOMUN TARİHSEL GELİŞİMİ VE BOHR ATOM TEORİSİ

Heisenberg belirsizlik ilkelerini destekleyen Erwin Schrödinger (Ervin Şrödinger),
elektronların hareketini dalga paketleri hâlinde kendi adıyla anılan Schrödinger dal-
ga denklemleri ile ifade etmiştir Schrödinger, dalga denklemlerini hidrojen atomuna
uyguladı ve Bohr atom teorisinde ifade edilen açısal momentumu, yarıçapı ve enerji
seviyelerini doğruladı. Elektromanyetik dalgaların yanında böylelikle madde dalga-
ları (olasılık) diye bir dalga türü daha ortaya çıkmış oldu. Bugün bilinen kuantum
sayıları (baş kuantum sayısı, açısal kuantum sayısı, manyetik kuantum sayısı, spin
kuantum sayısı) elektronların hangi yörüngelerde bulunacağını açıklar.
Schrödinger’in kuramı deneylerle uyumlu sonuçlar verdiğinden tam olarak uyumlu
olmasını, Albert Einstein’ın Özel Görelilik Teorisi ile Schrödinger’in teorisini birleşti-
ren Paul Dirac yapmıştır. Paul Dirac’ın ortaya koyduğu teoriye Rölativistik Kuan-
Erwin Schrödinger (1887-1961)
tum Mekaniği denir.

Modern Atom Teorisine Göre Atomun Özellikleri
De Broglie hipotezinde maddeye eşlik eden De Broglie dalgaları ile Heisenberg belirsizlik ilkesinde belirtilen mad-
1
denin parçacık ve dalga özelliğinin aynı anda belirlenememesi modern atom teorisinde geçerlidir.
Bohr atom modelinde elektronların yörüngeleri, çekirdeğe olan uzaklıkları, açısal momentumları ve enerjileri De
2
Broglie hipotezine uygun olarak kuantumludur. Modern atom modelinde de geçerlidir.
Bohr atom modelinde uyarılan elektronlar, temel hâldeki enerji seviyelerine dönerken ışıma yapar ve yayınlanan
3
fotonun enerjisi, enerji seviyeleri farkına eşittir.
Işıma spektrumu dış manyetik alan etkisi altında incelendiğinde bazı spektrum çizgilerinin alt spektrum çizgilerine
4
ayrıştığı görülür.
Elektronların durumu kuantum sayıları ile ifade edilir. Her yörüngede bulunacak elektron sayısı bellidir. Elektronun
5 yeri hakkındaki bilgiler dalga fonksiyonundan elde edilir. Örneğin orbitallerin açıklanmasında ilk yörüngede 2 elekt-
ron, ikinci yörüngede 8 elektron bulunması.
Elektronların atom çekirdeği etrafındaki enerji seviyelerinde (yörüngelerde) bulunma olasılığının en fazla olduğu
6 2 2
bölge orbitallerdir. Her enerji seviyesinde n kadar orbital, 2n kadar elektron bulunur (n yörünge numarası).
Bohr atom modeline göre elektron çekirdek çevresinde dönerken yörüngenin çevresi, elektrona eşlik eden dalga-
7 nın dalga boyunun tam katlarına eşittir. Modern atom modelinde de geçerlidir.
Bağıntı şu şekilde yazılabilir: 2πr = n • λ (n yörünge numarası).
n
Elektronlar hem çekirdek etrafında dolanır hem de spin (iç açısal momentum) hareketi yapar. Parçacıkların hare-
8
ketleri kuantum sayıları ile ifade edilir.

Atom fiziği alanında ki gelişmelere katkı sağlayan ülkemizin yetiştirdiği değerli bilim insanları da vardır.

Feza Gürsey; 1960’lı yıllarda Kiral Bakışım Kuralı’nı ortaya koyarak uzay-zaman bakışımı çalışmalarının genişletilmesine
yol açmış ve Kuantum Renk Dinamiği Kuramı ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Feza Gürsey 1969 yılında Tübitak Bilim Ödü-
lü’nü almış ve daha bir çok ödüle layık görülmüştür. 1979 yılında Einstein Madalya Ödülü’ nü almıştır.

Asım Orhan Barut; Temel parçacıkların simetri özelliklerinin açıklanması konusunda yeni bir çığır açan fikir ve buluşların
ortaya çıkmasında büyük rol oynamış ve 1982 yılında Tübitak Bilim Ödülünü almıştır.

Behram Nazmi Kurşunoğlu; Albert Einstein ve Erwin Schrodinger ile birlikte “Birleşik Alan Teorisini” geliştirilmesi çalış-
malarında bulunmuştur ve bu teori literatüre, ‘Einstein-Schrodinger-Kursunoglu Teorisi' olarak geçmiştir. Modern kuantum
Kuramı ile ilgili çalışmalar yapan Kurşunoğlu elementer parçacıklar için iç ve dış simetriyi teklif ederek bilim dünyasında
önemli bir çıkış gerçekleştirmiştir. 1972 yılında Tübitak Bilim Ödülü’nü almıştır.

222 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT