Page 254 - Konu Özetleri AYT Fizik

FOTOELEKTRIK OLAY UYGULAMALARI VE KESME GERILIMI

Maksimum Akım (i akımı)
max

Havası Işık
alınmış tüp demeti
- -
Katot - - Anot Şekil 3'te devreye bağlanan üretecin negatif kutbu katot levhaya,
- -
- - pozitif kutbu ise anot levhaya bağlandığında iki metal levha arasın-
da anottan katoda doğru bir elektrik alan oluşur. Gerilim belli bir
değere ulaştıktan sonra elektrik alanın etkisiyle katot levhadan sö-
külen bütün elektronların anot levhaya ulaşmasını sağlar. Bu du-
- + rumda devrede oluşan akım maksimum (i max ) ve sabit bir değer alır.
A
Üreteç Ampermetre
Şekil 3: Bir fotosele üreteç bağlanması

Doyma Gerilimi (V )
Doyma

Fotoelektrik akımı
Akımı maksimum yapan bu gerilim değerine doyma gerilimi (V )
Doyma
denir. Doyma gerilimine ulaştıktan sonra gerilim arttırılsa da oluşan
maksimum akım değişmez sabit kalmaya devam eder.
Şekil 4’teki grafikte görüldüğü gibi Şekil 3’teki fotosel devresinde
gerilim artarak belirli bir değere yani doyma gerilimine (V Doyma ) ulaş-
tığında katot levhadan koparılan tüm elektronlar anot levhaya ulaşır
Potansiyel farkı
0 ve akım en büyük değerini (i ) alır.
max
Şekil 4: Fotoelektrik olayında doyma gerilimi

i akımını artırmak için,
max
• Işık kaynağının şiddeti (katoda düşen foton sayısı) artırmak
• Işık kaynağı noktasal ise ışık kaynağı ile katot levha arasındaki uzaklığı azaltmak
• Katot levhanın yüzey alanını büyütmek
• Katoda gelen ışınların yüzeye dik gelmesini sağlamak
işlemleri yapılabilir.

i akımı sökülen her elektron anoda ulaşacağından dolayı,
max
• Anot levhanın yüzey alanına bağlı değildir.
• Sökülen her elektron, karşı levhaya ulaşacağından fotonun enerjisine ve frekansına bağlı değildir.
• Katot levhada kullanılan metalin bağlanma enerjisine bağlı değildir.
• Katotta kullanılan metalin cinsine bağlı değildir.
• Katot ve anot arasındaki mesafeye bağlı değildir.

e elektronun yükü, V üretecin potansiyel farkı olmak üzere
Anot ve katot levhaları arasındaki elektriksel kuvvet, elektronlara W = E = e ∙ V kadar enerji kazandırır.
Bu durumda Einstein’ın fotoelektrik denklemi,
E + e ∙ V = E + E şeklinde yazılır.
f B K

254 MEBİ KONU ÖZETLERİ FIZIK - AYT