Page 255 - Konu Özetleri AYT Fizik

FOTOELEKTRIK OLAY UYGULAMALARI VE KESME GERILIMI

Kesme Potansiyeli (V )
Kesme

Şekil 5’teki gibi bir fotosel devrede üreteç devreye ters bağlandığında
katot levhaya pozitif (+), anot levha negatif (-) yüklenir ve levhalar ara-
sında katottan anoda doğru bir elektrik alan oluşur. Bu elektrik alandan
dolayı fotoelektronlar hareket yönlerine ters bir elektriksel kuvvetin et-
Havası alınmış Işık
tüp demeti kisinde kalır.
Üretecin gerilimi artırıldıkça fotoelektronların hareket etmeleri zorlaşır
- -
Katot - - - - Anot ve anoda ulaşan elektron sayısı gittikçe azalır. Üretecin gerilimi belli
- - - - bir değere ulaştığında hiçbir elektron anoda ulaşamaz ve devre akımı
- -
sıfır olur.
Devre akımını sıfırlayan bu gerilimin en küçük değerine durdurma geri-
limi denir. Durdurma gerilimine devre akımını kesmesinden dolayı kes-
- + me potansiyeli (V Kesme ) denir.
A Kesme potansiyel farkı,

Üreteç Ampermetre • Gelen fotonun enerjisiyle ve frekansıyla doğru, dalga boyu ile ters
Şekil 5: Fotosel devresine üretecin ters orantılıdır.
bağlanması • Metalin eşik enerjisiyle ters orantılıdır.
• Işık kaynağının şiddetine, ışık akısına, ışık kaynağının katot levhaya
olan uzaklığına, anot-katot arası uzaklığa, anot ve katot levhaların yü-
zey alanlarına bağlı değildir.

Şekil 5’teki gibi üretecin ters bağlanmasıyla kurulan bir fotosel devrede katot levhasına düşürülen fotonların enerjileri
metalin eşik enerjisinden büyükse katot yüzeyinden elektron koparılır. Kopan elektronlar metalden E kinetik enerjisiyle
K
ayrılırlar.
• E > e ∙ V ⟹ Koparılan elektronlar anot levhasına E = E ∙ e ∙ V kadarlık bir kinetik enerjiyle çarpar ve devrede
K K f
fotoelektrik akım oluşur.

• E < e ∙ V ⟹ Koparılan elektronlar anot levhasına ulaşamaz ve devrede fotoelektrik akım oluşmaz.
K

• E = e ∙ V ⟹ Koparılan elektronlar anot levhasına ulaşamaz ve devrede fotoelektrik akım oluşmaz ve uygulanan
K
gerilim kesme potansiyeline eşit olur.

Fotoelektrik akımı

Potansiyel farkı
0

Yavaşlatma Hızlandırma
ve ve
Durdurma Doyma

Şekil 6: Fotoselde oluşan fotoelektrik akımın yavaşlatıcı
ve hızlandırıcı gerilime bağlı değişim grafiği

FIZIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 255