Page 258 - Konu Özetleri AYT Fizik

FİZİK

KONU MODERN FİZİK
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

COMPTON SAÇILMASI VE DE BROGLİE DALGA BOYU
COMPTON OLAYI
Compton, bir X-ışını fotonunun karbon atomunun son yörüngesindeki bir elektrona çarparak
saçılmasını, fotonları belli bir enerjiye ve momentuma sahip parçacıklar gibi düşünerek açık-
lamıştır. Bu olayda X-ışını fotonunun enerjisi, elektronun karbon atomuna bağlanma enerjisin-
den çok büyük olduğu için bu elektron serbest veya durgun sayılabilir.

Arthur Holly Compton
(1892-1962)

Şekil 1: Compton Olayı Modeli
Şekil 1: Compton Olayı Modeli

Şekil 1’de Compton saçılması modeline göre, bir X-ışını fotonu, elektronlardan birine esnek olarak çarpmış ve enerjisinin
bir kısmını elektrona aktararak saçılmaya uğramıştır. Bu olay, bilardo toplarının esnek çarpışmasına benzetilebilir.

Compton saçılmasında;
• Foton soğurulmaz.
• Gelen foton, saçılan foton ve elektron aynı düzlemdedir.
• Fotonun çarpışmadan önceki ve sonraki hızı (c) aynıdır. Foton ışık hızıyla hareketine devam eder.
• Çarpışmadan sonra fotonun enerjisi ve frekansı azalır (E > E' ve f > f')
• Saçılan fotonun dalga boyu gelen fotonun dalga boyundan büyüktür (λ < λ')
• Gelen fotonun enerjisi ve momentumu, saçılan fotonun enerji ve momentumundan büyüktür.
• Çarpışma esnek olduğundan enerji korunur. Çarpışmadan önceki enerji çarpışmadan sonraki enerjiye eşittir. f gelen
fotonun frekansı, f' saçılan fotonun frekansı, λ gelen fotonun dalga boyu, λ' saçılan fotonun dalga boyu ve E saçılan
K
elektronun kinetik enerjisi olmak üzere,
E = E + E
gelen foton saçılan foton elektron (K)
h f =⋅ hf +⋅ ı E
K
c c
=
h⋅
h⋅
+
bağıntıları yazılır.
E
λ λ ı K
• Momentum korunur.
258 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT