Page 52 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

BİLİNÇ - DİKKAT - BİLİNÇLİLİK TÜRLERİ

Organizmanın kendisinden kaynaklanan ihtiyaç, ilgi, duygu, meslek, kültür vb. iç faktörler de dikkati etkiler. Örneğin eğitim-
le ilgili bir haber bir öğretmenin dikkatini mühendise göre daha fazla çeker.

Bilinçlilik Türleri
Uyku: Uyku bir bilinç düzeyidir. İnsan ömrünün üçte biri uykuda geçer. Uyku hâlinde bilinç pasif değil aktiftir. Uyku, birbirini
takip eden beş dönemden oluşur. İlk dört dönem NONREM, beşinci dönem ise REM dönemidir. Uyumaya başladıktan
sonra girilen NONREM dönemi gittikçe derinleşen dört evreden oluşur. NONREM dönemlerinde beyin aktivitesi yüksektir,
enerji tüketiminde artış görülür. Metabolizmanın düzenlenmesi bu dönemin ana özelliğidir. Büyüme hormonu salgılanır,
protein sentezi artar. Böylece bedenin dinlenmesi sağlanır. NONREM döneminin son evresinin ardından REM dönemi
başlar. Uyku sırasında belli aralıklarla bu döngü devam eder. Yaklaşık sekiz saatlik bir uykuda beş kez REM uykusu yaşa-
nır. Rüyaların büyük bir bölümü REM uykusunda görülür.

DİKKAT
REM, “hızlı göz hareketleri” anlamına gelen İngilizce “rapid eye movement” kelimelerinin baş harflerinden oluşur.

Rüya: Beynin bilinçli tepkilerde bulunmaması, dış dünyaya kapanarak bilinçli olmadan imgeler kullanarak faaliyetini sür-
dürmesidir. Rüyalar üzerinde geçmiş deneyimler, yaşantılar, ortam, fizyolojik yapı, bilinçaltı gibi etkenler etkilidir.

DİKKAT

Rüyalar beyindeki görme merkeziyle ilgilidir. Doğuştan yüzde yüz görme engelli olanlar sadece sesle rüya görürler.

Hipnoz: Hipnoz bireyin dikkatini bir duruma veya nesneye odaklayarak, bedenine ve çevresine olan dikkatini azaltıp bireyi
telkine açık hâle getirme işlemidir. Bir başka deyişle trans hâlidir. Bu trans sırasında kişi çevreden gelen (ses, ışık, koku
vb.) tüm uyaranlara kendini kapatır ve hipnoz yapan kişinin telkinlerini büyük bir dikkatle dinler. Hipnozun temel koşulu,
kişinin kendi isteğiyle telkine razı olması ve kendini karşısındaki kişinin etkisine bırakmasıdır. Hipnoz sırasında olanlar
genellikle sonradan hatırlanmaz.

DİKKAT

Normal hayatta bireyin üstesinden gelemediği işler hipnoz yöntemiyle de gerçekleştirilmez. Örneğin zekâ seviyesi yük-
seltilmez, kaldıramadığı ağırlığı kaldırabilme gücü sağlanamaz.

52 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT