Page 48 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

GÜDÜLENMEYİ ORTAYA ÇIKARAN FAKTÖRLER - GÜDÜLENMİŞ DAVRANIŞIN ÖZELLİKLERİ - İHTİYAÇLAR HİYERARŞİ

İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Maslow teorisi veya ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisi, ABD’li psikolog Abraham Maslow tarafından 1943 yılında yayımlanmış bir
çalışmada ortaya atılmış ve sonrasında geliştirilmiş bir insan psikolojisi teorisidir. Maslow, klinik gözlemlerine dayanarak
insan ihtiyaçlarının piramit şeklinde bir hiyerarşiye tabi olduklarını bulmuştur.
Maslow’un bu sınıflandırmada temel aldığı iki varsayım vardır:
1. İnsan davranışlarının temelinde ihtiyaçlar vardır.
2. Bazı ihtiyaçların tatmini diğerlerinden daha önemlidir.
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre alt basamaklarda yer alan ihtiyaçlar diğerlerinden daha temel ve yaşamsaldır. Bu
ihtiyaçlar belirli düzeyde giderilmezse insanlar daha üst basamaklarda bulunan ihtiyaçları karşılamak için güdülenmezler.
Bu ihtiyaçlar sırasıyla şöyledir: Fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, ait olma ve sevgi ihtiyacı, takdir edilme ve saygınlık
ihtiyacı, anlama ve bilme ihtiyacı, estetik ihtiyacı, kendini gerçekleştirme.

1. Fizyolojik İhtiyaçlar: İnsanın biyolojik yaşamını sürdürmesi için gerekli olan yiyecek, su, uyku, cinsellik gibi ihtiyaçlar-
dır. Fizyolojik ihtiyaçlar, dürtülere ilişkindir ve tüm canlılarda görülür.
2. Güvenlik İhtiyacı: Fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayan insan, sonrasında tehlikelerden korunma ihtiyacı hisseder. Kendi-
ne fiziki, ekonomik, sosyal ve siyasal olarak güvenli bir ortam oluşturmaya çalışır. Güvenlik ihtiyacı, dürtülere ilişkindir ve
tüm canlılarda görülür.
Hiyerarşinin alt kısmındaki iki basamak; dürtülere ilişkin fizyolojik ihtiyaçları ve güvende olma ihtiyacını içerir ve bunlar tüm
canlılarda görülür. Daha üst basamaklara çıkıldıkça ihtiyaçlar, güdü niteliği kazanır ve sadece insanda gözlemlenmeye
başlar.

3. Ait Olma ve Sevgi İhtiyacı: Kendisine belli düzeyde güvenli bir ortam oluşturan insan diğer insanlarla bir arada yaşa-
ma, onları sevme ve onlar tarafından sevilme ihtiyacı hisseder. Eş, çocuk ve arkadaşlara sahip olmak ister.

4. Takdir Edilme ve Saygınlık İhtiyacı: Kişisel başarı ve sosyal onay kazanma ihtiyacının öne çıktığı aşamadır. Takdir
edilme ve saygınlık ihtiyacı karşılandıkça insanın kendine güveni artar.

5. Anlama ve Bilme İhtiyacı: İnsan çevresinde olup bitenleri anlamak ve bilmek ister. Araştırma ve merak güdüsü, anla-
ma ve bilme ihtiyacının temelini oluşturur. Felsefi ve bilimsel konulara ilgi bu ihtiyacın bir göstergesidir.

6. Estetik İhtiyacı: Temel ihtiyaçlarını karşılayan birey estetiğe önem vermeye başlar. Sanatı anlamak, doğa ve sanattaki
güzellikten zevk almak, kendi yaratıcılığını kullanmak ister. Tiyatro, sergi vb. sanatsal faaliyetlere katılır.
7. Kendini Gerçekleştirme: Birey yukarıdaki altı ihtiyacı giderse bile hâlâ yetenek, bilgi ve becerileriyle kendini tam olarak
ortaya koyamadığını düşünüyorsa bir eksiklik hisseder. Bu eksikliğin giderilmeye çalışıldığı aşama kendini gerçekleştirme
aşamasıdır. Bu aşama bireyin kendi potansiyelini gerçekçi olarak değerlendirmesi, tanıması ve açığa çıkarmasıyla ilgilidir.
Bu ihtiyacı tam anlamıyla doyurmak çok zordur.
Maslow’a göre kendini gerçekleştiren insan belirsizliğe karşı dayanıklıdır. Hem kendini hem de başkalarını olduğu gibi ka-
bul eder. Ulus, ırk, aile gibi sınırlamalara bağlı kalmadan tüm insanlara saygı duyar, onlardan bir şeyler öğrenmeye çalışır.
Kendi sorunlarından çok bütün insanlıkla ilgili sorunlara yönelir. Örneğin bilim insanları kendini gerçekleştiren kişiler olarak
görülebilir.

48 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT