Page 44 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

ALGIYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER - DUYUM VE ALGI ARASINDAKİ FARKLAR

3) Benzerlik: Birbirine benzer nesneler genellikle bir örüntünün parçası olarak algılanırlar. Bu benzerlikte etkili olan fak-
törler; renk, büyüklük ve şekildir.
Örneğin bir futbol maçında aynı takımın oyuncuları forma renginden dolayı birlikte algılanır.

4) Yakınlık-Uzaklık: Birbirine yakın nesneler birlikte bir bütün hâlinde algılanır. Nesneler zaman ve mekânda birbirine ya-
kın oldukları zaman, bir arada algılanırlar. Örneğin zaman içinde birbirine değişik yakınlıklarda bulunan vuruşların müzikte
ritim duygusu olarak algılanması yakınlık ilkesi ile ilgilidir.
5) Tamamlama: Eksik uyarıcıların zihinde tamamlanarak algılanmasıdır. Tamamlanmanın olması için nesnelerin önceden
algılanmış olması gerekir.

Algıyı Etkileyen Sosyal ve Çevresel Değişkenler
• Algı, büyük oranda algılayanın kendisinden kaynaklanan özelliklerden etkilenir.
Algılayanın kendisinden kaynaklanan faktörler, çevresel faktörlere göre algılamada daha etkilidir. Örneğin yolda yürürken
yanıp sönen bir reklam panosu dikkat çekebilir ancak ihtiyaç duyulan bir ürünün reklamı dikkati daha çok çeker.
• Algılayanın kendisinden kaynaklanan faktörlerden biri de zaman algısıdır.
Zaman algısı iki türlüdür:
Fiziki (Nesnel) Zaman: Uzayıp kısalmayan sabit zamandır. Değişken değildir. Bir günün 24 saat, bir haftanın 7 gün oluşu
gibi.
Psikolojik (Öznel) Zaman: Kişinin psikolojisine göre zamanın uzun veya kısa geçmesidir. Kişiden kişiye, hatta aynı kişi için
bile değişen zamandır. Örneğin arkadaşlarla sohbet ederken geçirilen bir saat, hastanede geçirilen bir saatten daha kısa
algılanır.
• Herhangi bir olay, durum veya nesneye karşı olumlu ya da olumsuz tutum farklı algılara neden olur.
Örneğin bir giyim markası hakkında duyulan söylentiler diğer insanların o markayla ilgili olumlu ya da olumsuz tutum geliş-
tirmesine neden olabilir. Tutulan takım, beğenilen sanatçı, oy verilen parti ile ilgili algılar tutumlarla şekillenir.
• Başkalarına ya da olaylara olumlu veya olumsuz duygularla yaklaşmanın temelinde çoğu zaman kişilik özel-
likleri yatar.
Örneğin kişilik olarak güvensiz bir yapıya sahip olan biri, insanların arkadaş olmak için yaptıkları girişimlere şüpheyle
yaklaşabilir.
• İhtiyaç ve güdüler algıya yön verir.
Para kazanmaya güdülenen bir mimar gördüğü yeşil araziyi gökdelenlerin yükseleceği bir alan olarak algılarken ressam o
manzaranın güzelliğinden ilham alabilir.
• Deneyimler ve beklentiler de algıyı etkiler.
Trafik kazası geçirmiş birinin geçerken kaza geçirdiği bölgeyi hemen fark etmesi, telefon bekleyen birisinin dikkatinin tele-
fonda olması deneyim ve beklentilerin etkisine örnek olarak verilebilir.
• İçinde yaşadığı toplumun kültürel özellikleri, inançları, değerleri gibi sosyal değişkenler kişinin nesne ve olayları
algılama biçimini etkiler.
Örneğin baykuş uğursuz kabul edildiği kültürlerde sevimsiz, bilgeliğin sembolü olarak kabul edildiği kültürlerde ise sevimli
olarak algılanır.

44 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT