Page 42 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

ALGILAMA VE ALGI YANILMALARI

Algı Yanılmaları:
Oldukça karmaşık olan algı sürecinde bazen yanlış ya da kusurlu algılamalar olabilir. Bu duruma algı yanılmaları adı
verilir. Algı yanılmaları, illüzyon (yanılsama) ve halüsinasyon (sanrı) olarak ikiye ayrılır.
1. İllüzyon (Yanılsama): Var olan bir nesnenin gerçekte olduğundan farklı algılanmasıdır. Yanılsama fiziksel olaylar ya da
psikolojik yaşantılardan kaynaklanır. Bu nedenle de illüzyon psikolojik ve fiziksel olmak üzere ikiye ayrılır.
Psikolojik İllüzyon: Bireyin içinde bulunduğu psikolojik koşullardan, geçmiş yaşantılardan kaynaklanan illüzyondur
ve kişiden kişiye değişir.

Fiziksel İllüzyon: Duyu organlarının yapısından veya uyarıcının özelliklerinden kaynaklanan illüzyondur. Her insanda
aynı yanılgıya yol açar.

Yarısı su dolu bardağın içindeki kaşığın kırık görünmesi, düz giden bir yolun uzakta birleşiyormuş gibi görünmesi
fiziksel illüzyon; yılandan korkan birinin gece yolda giderken yerde gördüğü ipi yılan olarak algılaması, evine hırsız
girmesinden korkan bir kişinin rüzgâr sesini eve giren hırsızın ayak sesi olarak algılaması psikolojik illüzyon örneğidir.
2.Halüsinasyon (Sanrı): Gerçekte var olmayan bir uyarıcının algılanmasıdır. Akıl hastalıklarında, ateşli hastalıklarda ve
madde bağımlılığının yol açtığı krizlerde halüsinasyon görülür.
Örneğin bir kişinin yıllar önce ölen eşiyle yürüyüşe çıktığını söylemesi, bir kişinin elinde gezinen böcekler gibi başka-
larının görmediği şeyleri görmesi halüsinasyondur.

İllüzyon ile Halüsinasyon Arasındaki Farklar:
• İllüzyonda mutlaka bir dış uyarıcı vardır. Ama halüsinasyonda gerçekte bir dış uyarıcı yoktur. Örneğin, bir kişinin
yerdeki ipi yılan zannetmesi illüzyon, hiçbir şey yokken yılan görmesi halüsinasyondur.
• İllüzyon normal her insanda görülür. Ama halüsinasyon genelde akıl hastalarında, ateşli hastalıklarda, alkol ve uyuş-
turucu bağımlılarında, aşırı ve yetersiz uyarılma durumlarında görülür.
• Fiziksel illüzyonda aynı uyarıcılar, aynı yanılgıyı oluşturur. Ama halüsinasyon kişiye özgüdür. Yani herkes farklı ha-
lüsinasyon görür. Örneğin fiziksel illüzyonda kimse yerdeki ipi aslan zannetmez; halüsinasyonda ise olmadığı hâlde
karşısında aslan gördüğünü söyleyebilir.

42 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT