Page 50 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

DUYGU VE DUYGU TÜRLERİ - DUYGULARIN DAVRANIŞLARA ETKİSİ

Kaygı: Kişinin korku verici veya tehdit edici bir duruma karşı vermiş olduğu ruhsal veya bedensel tepkidir. Kaygı bir hu-
zursuzluk hissi ve nedeni bilinmeyen bir endişedir. Kaygının nedenlerinden biri bilinçaltıdır. Örneğin çocukluk yıllarında
yaşanan olumsuz bir durum hatırlanmasa da ileriki yaşlarda, benzer durumlarda kaygıya neden olabilir. Kaygının bir diğer
nedeni de uyarıcı genellemesidir. Örneğin sert bir baba ile yaşamış ve ona korku geliştirmiş bir çocuk zamanla diğer tüm
erkeklerden de huzursuzluk ve kaygı duyabilir.
Öfke: Öfke duygusu engellenme, haksızlığa uğrama, başkaları tarafından zarara uğratılma veya uğratıldığını zannetme
gibi durumlarda ortaya çıkar. Kişilerin yapmak istedikleri ya da yapmak istemedikleri, yaş ile değiştiği için öfkenin nedenleri
de değişir. Örneğin küçük çocuklarda sevdiği nesnenin elinden alınması, yüzünü yıkamaya zorlanması öfke nedenidir.
Daha sonraki yıllarda ise sosyal engellemeler, diğer insanlarca hor görülmek, aşağılanmak öfkenin nedenleri arasındadır.
Saldırganlık: Genellikle öfke duygusunun kontrol edilememesi sonucunda ortaya çıkan bir davranıştır. Saldırganlık fizik-
sel ya da sözlü şekilde olabilir.

Duyguların Davranışlara Etkisi
Duygular davranışları etkiler ve şekillendirir. Bir davranışın anlaşılması büyük ölçüde o davranışa neden olan duyguların
bilinmesi ile mümkündür. Örneğin “dersi dinlememe” davranışına neden olan duyguları bilmeden bu davranışı anlamak ve
bu sorunu çözmek zordur.

Duyguları anlamak, duyguların ifade ediliş biçimine bağlıdır.
Duyguların Sözel ve Sözel Olmayan İfadesi
İnsanlar yüz yüze kurduğu ilişkilerde sözlerin yanında; yüz ifadesi, beden duruşu, ellerini kullanış şekli, ses tonu ve beden
dili ile duygularını ifade eder. Diğer insanlar da sözlerden, mimiklerden, ses tonundan ve beden hareketlerinden kişinin
duygularını anlamaya çalışır.
Aile ve toplumsal çevrenin etkisiyle sosyalleşerek hangi durumda nasıl davranması gerektiğini öğrenen birey, duygularını
kontrol etmeyi zaman içinde çeşitli deneyimler yardımıyla öğrenir.
Duygu Kontrolü: Duyguların doğru zamanda, doğru kişiye, doğru biçimde, doğru gerekçeyle ve doğru düzeyde gös-
terilmesidir. Ruhsal ve bedensel rahatsızlıkların birçok nedeni vardır. Bu nedenlerden biri de kontrol edilemeyen yoğun
duygulardır.

50 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT