Page 71 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

PSİKOLOJİ

KONU DÜŞÜNMENİN YAPI TAŞLARI - DİLİN DÜŞÜNMEDEKİ ROLÜ
ÖZETİ DOĞRU KARAR VERMEDE İRDELEMENİN ÖNEMİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

Düşünmenin Yapı Taşları
Kişi ve nesnelerin yerini tutan simgeler aracılığı ile yapılan zihinsel etkinliğe düşünme denir. Düşünme; akıl yürütme, anla-
ma, hüküm verme gibi zihinsel fonksiyonlardan yararlanarak birtakım soyutlamalara ulaşma, kavram oluşturma ve problem
çözme işidir.
Düşünürken nesne ve olayların kendilerinden değil zihinde kalan izlerinden yararlanılır. Düşünmenin gerçekleşebilmesi
için bazı yapı taşlarının olması gerekir. Bunlar;
a) İmge (Hayal): Duyu organları aracılığı ile algılanan nesne ve olayların zihne yansıyan görüntüsüdür. Yani olay ve nes-
neleri temsil eden zihinsel oluşumlardır.
Örneğin evdeki eşyaların veya özlenen birinin hayal edilmesi.
b) Sembol (Simge): Zihindeki imge ve düşünceleri temsil eden işaretlerdir. Giysiler, rozetler, trafik işaretleri vb. sembole
örnektir.
c) Kavram: Nesnelerin ya da olayların ortak özelliklerini kapsayan ve onları bir sözcük altında toplayan genel tasarımdır.
İnsan zihninin ürünü olan kavramların gerçekliği yoktur. Bu nedenle duyu organları yoluyla öğrenilemez. Kavramlar ancak
düşünme yoluyla kavranabilir.
Kavramlar soyutlama ve genellemeler yoluyla oluşturulur.
Soyutlama; zihnin, nesne ve olayların bir özelliğinin diğer özelliklerinden ayrılması işlemidir. Örneğin Van kedisinin gözle-
rinin farklı renkte olması onu diğer kedilerden ayıran yani soyutlayan özelliğidir.
Genelleme, nesne ya da olayların ortak özelliklerinin zihinde tasarlanmasıdır. Köpeklerin sadık bir dost olarak nitelendiril-
mesi genelleme örneğidir.
ç) Kategori: Aralarında herhangi bir bakımdan ilgi veya benzerlik bulunan şeylerin tamamıdır. Örneğin “öğrenci” toplum-
daki insanlardan belirli bir yaş aralığında eğitim alan bireyler topluluğunu ifade eder.
Zihindeki imge, sembol ve kavramlar; aralarındaki benzerlik ve farklılıklara göre sınıflandırılır ve belli kategorilere ayrılır.
Örneğin çam, söğüt, akasya benzerliklerinden dolayı ağaç kavramının altında sınıflandırılır. Gül ise ağaca benzemediği
için ayrı bir kategoride değerlendirilir.

Dilin Düşünmedeki Rolü
Dil; insanların duygu, düşünce ve isteklerini sadece ses ya da yazı ile değil; davranışlar, jestler, mimikler, işaretler vb.
aracılığı ile yansıtan iletişim ve anlaşma aracıdır.
Dil aynı zamanda düşünceleri biçimlendirme işlevine de sahiptir.
Dilsel beceri; dinleme, konuşma, okuma, yazma gibi dört ana etkinliğe dayanır. Dil becerisi, bu dört etkinlik alanının bir-
birini bütünleyen ilişkileriyle kazanılır.

PSİKOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 71