Page 24 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

SOSYOLOJİ

KONU
ÖZETİ TÜRKİYE’DE SOSYOLOJİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılda gerçekleştirilen reformlar, yeni bilgilerle donanmış bir yönetici-aydın sınıfı ortaya çıkar-
mıştır. Jön Türkler olarak adlandırılan bu reformist aydınlar yeni bir toplumsal düzen kurmakta sosyolojiden faydalanmak
istediler. Osmanlı aydınlarının oldukça erken bir tarihte sosyoloji ile ilgilenmesinin başlıca nedeni, dönemin Osmanlı aydın-
larının Fransızca bilmeleri ve sosyolojinin doğduğu Fransa ile yoğun ilişki içinde olmalarıydı. Sosyolojinin kurucusu ve isim
babası Auguste Comte aynı zamanda Jön Türklerin benimsemiş olduğu pozitivizmin de kurucusuydu.

Ziya Gökalp (1876-1924)

1914 yılında İstanbul Darülfünununda sosyoloji kürsüsünü kurarak sosyolojinin Türkiye’de kurumsallaşmasını sağ-
1914 yılında İstanbul Darülfünununda sosyoloji kürsüsünü kurarak sosyolojinin Türkiye’de kurumsallaşmasını sağ-
lamıştır. “Hars ve Medeniyet” adlı kitabında üzerinde durduğu kültür (hars) ve uygarlık (medeniyet) kavramları Ziya
lamıştır. “Hars ve Medeniyet” adlı kitabında üzerinde durduğu kültür (hars) ve uygarlık (medeniyet) kavramları Ziya
Gökalp sosyolojisinin ana eksenini oluşturur. Gökalp’ın Türkiye sosyolojisinde kültür kavramına ilk defa karşılık
Gökalp sosyolojisinin ana eksenini oluşturur. Gökalp’ın Türkiye sosyolojisinde kültür kavramına ilk defa karşılık
araması ve bu karşılığı “hars” olarak belirtmesi önemlidir.
araması ve bu karşılığı “hars” olarak belirtmesi önemlidir.
Sosyoloji çalışmaları Türkiye Cumhuriyeti’nin biçimlenmesini doğrudan etkilemiştir. İmparatorluktan ulus-devlete ge-
Sosyoloji çalışmaları Türkiye Cumhuriyeti’nin biçimlenmesini doğrudan etkilemiştir. İmparatorluktan ulus-devlete ge-
çiş sürecinde ülkenin millî bilince dayalı modern bir kültürle Batı medeniyetine dâhil olmasını amaçlamıştır. Gökalp
çiş sürecinde ülkenin millî bilince dayalı modern bir kültürle Batı medeniyetine dâhil olmasını amaçlamıştır. Gökalp
toplumları ilkel ve millet olabilmiş toplumlar olarak ikiye ayırır. Millet olabilmiş toplumların aynı zamanda din, ahlak,
toplumları ilkel ve millet olabilmiş toplumlar olarak ikiye ayırır. Millet olabilmiş toplumların aynı zamanda din, ahlak,
hukuk, güzel sanatlar, dil, iktisat, bilim ve teknik gibi konulardan oluşmuş bir geleneğinin ve millet bilincinin olması
hukuk, güzel sanatlar, dil, iktisat, bilim ve teknik gibi konulardan oluşmuş bir geleneğinin ve millet bilincinin olması
gerektiğini söyler. Gökalp, medeniyet ve kültürü (hars) birbirinden ayrı olarak kavramlaştırmıştır. Batı medeniyetine
gerektiğini söyler. Gökalp, medeniyet ve kültürü (hars) birbirinden ayrı olarak kavramlaştırmıştır. Batı medeniyetine
Türk kültürünü koruyarak dâhil olmayı amaçlamıştır. Örneğin Türk halk türkülerinin Batılı müzik formunda yeniden
Türk kültürünü koruyarak dâhil olmayı amaçlamıştır. Örneğin Türk halk türkülerinin Batılı müzik formunda yeniden
yorumlanması ile modern bir Türk müziği oluşturulmasını hedeflemiştir. Gökalp, Fransız sosyolog Durkheim’dan
yorumlanması ile modern bir Türk müziği oluşturulmasını hedeflemiştir. Gökalp, Fransız sosyolog Durkheim’dan
etkilenmiştir. Durkheim’ın kolektif bilinç vurgusunda olduğu gibi toplumun birlik ve bütünlüğünü ön planda tutmuş,
etkilenmiştir. Durkheim’ın kolektif bilinç vurgusunda olduğu gibi toplumun birlik ve bütünlüğünü ön planda tutmuş,
düzeni sağlayacak ahlaki kurallara ve dayanışmaya önem vermiştir. Ona göre Türk toplumu imtiyazsız, sınıfsız, kay-
düzeni sağlayacak ahlaki kurallara ve dayanışmaya önem vermiştir. Ona göre Türk toplumu imtiyazsız, sınıfsız, kay-
naşmış bir kitle olmalıdır. Birey-toplum sorunsalına “Fert yok cemiyet var, hak yok vazife var.” diyerek bireyci değil
naşmış bir kitle olmalıdır. Birey-toplum sorunsalına “Fert yok cemiyet var, hak yok vazife var.” diyerek bireyci değil
kamucu bir yaklaşım getirmiştir. Türkçülüğün Esasları, en önemli eserleri arasındadır.
kamucu bir yaklaşım getirmiştir. Türkçülüğün Esasları, en önemli eserleri arasındadır.
DİKKAT
Ziya Gökalp ülkenin millî bilince dayalı modern kültürle Batı medeniyetine dahil olmasını amaçlamıştır.

DİKKAT
Gökalp, medeniyet ve kültürü (hars) birbirinden ayrı olarak kavramlaştırmıştır.

24 MEBİ KONU ÖZETLERİ SOSYOLOJİ - AYT