Page 89 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

TEMEL EKONOMİK SİSTEMLER

B. Sosyalist Sistem
Bu sistemde ekonominin temel düzenlemeleri, merkezî yönetim tarafından yerine getirilir. Merkezî yönetim bu işlevini yeri-
ne getirirken merkezî ve makro bir ekonomi planını araç olarak kullanır. Üretim araçları üzerindeki mülkiyet biçimi, kamusal
mülkiyet şeklindedir. Herkesin üretime katıldığı oranda üretimden pay alması öngörülür.

Sosyalist Ekonomi Sisteminin Özellikleri:
1. İktidar ve üretim araçları halk tarafından kontrol edilir.
2. Üretim kâra göre değil, temel gereksinimlere göre şekillenmektedir.
3. Üretim faktörü olarak emeğe öncelik tanınır.
4. Üretilenler toplumda eşit şekilde ya da toplumun haklı göreceği eşitsizliklerle dağıtılır.
5. Toplumun çıkarları bireyin çıkarlarından önce gelir.

6. Özel mülkiyet sınırlıdır.
7. Özel teşebbüs yoktur.

C. Karma Ekonomi
Karma ekonominin özel teşebbüse ve piyasa mekanizmasına dayanan bir yapısı vardır. Bu ekonomik sistem, kamu kesimi
ile özel teşebbüsün birlikteliğini esas alır. Temel malların üretimi, devlet denetiminde gerçekleştirilirken kısa vadede kâr
getirecek yatırım alanları özel mülkiyet denetimindedir.
Bu sistemin faydacı bir yapısı vardır. Saf bir kapitalizm, kaynak israfına yol açmakta, adaletsiz bir gelir dağılımı yarat-
maktadır. Karma ekonomide kaynaklar daha verimli kullanılır. Karma ekonomilerde kamu kesiminin ağırlığı zaman içinde
değişebilir.

Karma Ekonomi Sisteminin Özellikleri:
1. Devlet ve özel teşebbüs birlikte yer alır.
2. Kapitalizm ve sosyalizm arasında yer alan fakat özü itibarıyla kapitalizme yakın olan bir sistemdir.
3. Devlet ekonomiye kısmi olarak müdahale eder.
4. Kamu yararı ile bireysel çıkarlar bağdaştırılmıştır.
5. Devlet, toplum tercihlerine uygun üretimi sağlamak amacıyla piyasa mekanizmasını düzeltici önlemler almaktadır.

6. Özel girişimcinin yatırım yapmayı kârlı bulmadığı alanlarda toplum ihtiyaçlarını karşılamak için devlet girişimde bulunur.

SOSYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 89