Page 90 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

TEMEL EKONOMİK SİSTEMLER

ATATÜRK’ÜN EKONOMİ POLİTİKALARI
Atatürk’ün özgün ekonomi yaklaşımı, Türkiye’nin içinde bulunduğu dönemin koşullarına göre şekillendirilmiştir. O dönem-
de Osmanlı Devleti’nin borçları, sermaye ve yetişmiş eleman eksikliği, 1929-1930 Dünya Ekonomik Bunalımı Türkiye’yi
olumsuz etkilemiştir. Vatandaşın elinde yeterli sermaye yoktur ve ekonominin altyapısını oluşturan banka, fabrika ve yol
bulunmamaktadır. Dış ticaret tamamen yabancıların elindedir. İşte bu dönemde ekonomide devletçilik öne çıkmıştır. Cum-
huriyetin ilanından sonra ekonomiyi canlandırmak için bir dizi önlem alınmıştır. Büyük çaplı ekonomik yatırımlar olan
dokuma, şeker, cam, kâğıt, çimento, demir ve çelik fabrikaları devlet eliyle yapılmıştır. Bunlar arasında Bursa’daki İplik
Fabrikası, Turhal (Tokat) Şeker Fabrikası, İzmit Kâğıt ve Karton Fabrikası, Ankara Çimento Fabrikası, Karabük Demir ve
Çelik Fabrikası yer almaktadır.

Atatürk’ün ekonomi alanında kendinden önce öne sürülmüş ekonomik sistemlerle ilgili ideolojilerden hangisini benimsediği
konusunda birçok tartışma yürütülmüştür. Oysa Atatürk kendi ekonomik yaklaşımını zaman içinde oluşturmuş ve uygu-
lamıştır. Prof. Dr. Afet İnan’ın “Medeni Bilgiler” ve “Mustafa Kemal Atatürk’ün El Yazıları” kitaplarında Atatürk’ün “mutedil
(ılımlı) devletçilik” terimini tercih ettiği anlaşılmaktadır. Bu kavram Türkiye’deki devletçi ekonomi modelinin katı bir devlet
kapitalizminden ve sosyalist bir ekonomik modelden farkını vurgulamak amacıyla kullanılmıştır. Atatürk’ün ekonomik mo-
deli, temelde kişisel girişime (ferdî teşebbüse) öncelik vermiş, bununla birlikte ılımlı bir devletçiliği de uygulamış, kendine
özgü bir model olmuştur.

90 MEBİ KONU ÖZETLERİ SOSYOLOJİ - AYT