Page 100 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DILI VE EDEBIYATI

KONU HİKÂYE TÜRLERİ VE HİKÂYENİN YAPI UNSURLARI
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

HİKÂYE

Hikâye (öykü); kişi, yer ve zamana bağlı olarak yaşanmış ya da tasarlanmış bir olayı anlatan, okuyucuda heyecan ve
estetik zevk uyandırmayı amaçlayan kısa yazılardır. Hikâyede mekân ana hatlarıyla anlatılır, kahramanlar olay içerisinde
tanıtılır ve karakterler belirgin özellikleriyle yansıtılır. Anlatım yoğun ve özlüdür, olaylar birinci veya üçüncü kişi ağzıyla
anlatılır ve ayrıntıya girilmez.
HİKÂYENİN TARİHİ GELİŞİMİ

Hikâye türünün kökeni destanlar ve masallardır. Bugünkü anlamda hikâyeye kimlik kazandıran yazar Boccacio’dur ve
Decameron eseri dünya edebiyatındaki ilk hikâye örneğidir. Türk edebiyatında ise Tanzimat Dönemi’nden önce modern
hikâye yerine mesneviler ve halk hikâyeleri yazılmıştır. Batılı anlamda ilk hikâyeler Tanzimat Dönemi’nde yazılmış olup,
Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif-i Rivâyât adlı eseri ilk hikâye kitabıdır, Sami Paşazâde Sezai’nin Küçük Şeyler eseri
ise Batılı anlamda ilk hikâyeleri içerir.
Türk hikâyeciliğini Batılı örneklere tam anlamıyla yaklaştıran yazar Servetifünun Dönemi yazarlarından Halit Ziya Uşak-
lıgil olmuştur. Millî Edebiyat Dönemi'nde Ömer Seyfettin, sade diliyle tarihî, siyasi ve sosyal konulu hikâyeleriyle yeni
bir dönem başlatmıştır. Onu Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin ve Refik Halit Karay takip etmiştir. Cumhuriyet
Dönemi'nde ise Sadri Ertem, Sabahattin Ali, Memduh Şevket Esendal, Sait Faik Abasıyanık, Yaşar Kemal, Fakir
Baykurt, Necati Cumalı, Haldun Taner, Kemal Tahir gibi yazarlar önemli eserler vermiştir.

HİKÂYENİN PLANI

Hikâye, serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur:

SERİM DÜĞÜM ÇÖZÜM

Hikâyenin giriş bölümüdür. Olayın okuyucuyu merak- Hikâyenin sonuç bölümüdür.
Olayın geçtiği yer ve zaman landıracak şekilde ayrıntılı Merak unsurları çözülür ve
belirlenir, kişiler tanıtılır ve olarak anlatıldığı bölümdür. hikâye sonuçlanır.
ana olaya giriş yapılır. Olay ayrıntılı şekilde anla-
tılarak okuyucunun merakı
artırılır ve merak, çözüm bö-
lümüne kadar devam eder.

DİKKAT
Ancak her hikâye bu plana uymayabilir. Bazı hikâyelerde
sonuç bölümü verilmez ve okuyucu hikâyenin sonunu ha-
yalinde tamamlar.

HİKÂYEDE TEMEL KAVRAMLAR

Çatışma: Hikâyede karşıt duygu, düşünce ve isteklerin bir arada sergilenmesiyle ortaya çıkan durumdur. Olayların dayan-
dığı temel ögedir ve merak duygusunu canlı tutar (Hayal-gerçek, tutumluluk-savurganlık çatışmaları).
Karşılaşma: Çatışmaları veya olay halkalarını oluşturan kahramanların yüz yüze gelmesidir.
Tema: Hikâyedeki soyut ve genel temel duygu ya da düşüncedir (örneğin, aile, sevgi, dostluk…)
Konu: Temanın somutlaşmış hâlidir. Örneğin, pişmanlık teması "suçsuz birinin ceza almasına neden olmanın yarattığı
pişmanlık" olarak konuya dönüşür.

100 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT