Page 114 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK HİKÂYESİ 1

• Toplumcu gerçeklilik akımının önemli temsilcilerinden Orhan Kemal, hikâyelerinde işçi ve küçük memur gibi orta ta-
baka; dilenci, çöpçü gibi alt tabaka insanının hayat mücadelesini ele almıştır. Hikâye kitapları Ekmek Kavgası, Sar-
hoşlar, Çamaşırcının Kızı, 72. Koğuş, Grev, Arka Sokak, Kardeş Payı, Babil Kulesi, Dünyada Harp Vardı, İşsiz,
Önce Ekmek’ tir.

• Romanlarıyla tanınan Kemal Tahir, Göl İnsanları kitabında bir araya getirdiği dört uzun öyküsünde kitabında bir
araya getirdiği dört uzun öyküsünde köylü tipleri ya da şehirde çalışan gurbetçi köylülerin yaşam öykülerini işlemiştir.
Konuları klasik sağlamlıkla örmüş, törelerin ve çevrelerin betimlerine geniş yer vermiştir.
• Hikâyelerini Anadolu’dan Hikâyeler, Cevizli Bahçe, Pazarlık, Pembe Kurt, Üç Bulutlu Hikâyeler, Irgatların Öfkesi
isimli kitaplarında toplayan Kemal Bilbaşar, daha çok memleket hikâyeleriyle dikkati çekmiştir. Sanat hayatına hikâye
ile başlayan yazar, genellikle konularını Kuzey Anadolu ve Batı Anadolu bölgesi kasaba insanlarının hayatlarından
almıştır.
• Yazı hayatına şiirle başlayan Fakir Baykurt toplumcu sanat anlayışını benimsemiş, daha çok kırsal kesimdeki insan-
ların sorunları üzerinde yoğunlaşmıştır. Son dönem hikâyelerinde Almanya’da çalışan işçilerin yaşadıkları sıkıntı ve
çatışmaları ele almıştır. Hikâyelerinden bazıları Çilli, Efendilik Savaşı, Karın Ağrısı, Anadolu Garajı, On Binlerce
Kağnı, Can Parası, İçerdeki Oğul, Sınırdaki Ölü ’dür.
• Bir başka toplumcu gerçekçi hikâyeci Samim Kocagöz’dür. Memleket hikâyeleri çerçevesinde değerlendirebilecek
yüz elli civarındaki hikâyesinde büyük ölçüde Söke ve civarındaki insanların hayatlarını anlatır. Hikâyelerinin özünü,
geleneksel üretim tarzı ile endüstriyel üretim tarzı arasındaki çatışmalar oluşturur. Telli Kavak, Sığınak, Sam Amca,
Cihan Şoförü, Ahmet’in Kuzuları, Yolun Üstündeki Kaya, Yağmurdaki Kız Alandaki Delikanlı, Zar Kanat, Gece-
nin Soluğu ve Baskın hikâyelerini topladığı kitaplardır.
• Şiirle edebiyat dünyasına adımını atan Necati Cumalı, daha sonra hikâye, roman ve oyunlar yazmıştır. Tütün işçi-
lerinin problemleri, köylünün tabiatla mücadelesi, kadın-erkek ilişkileri üzerinde durmuştur. Hikâyeleri; Yalnız Kadın,
Değişik Gözle, Susuz Yaz, Ay Büyürken Uyuyamam, Makedonya 1900, Kente İnen Kaplanlar adlarıyla yayımlan-
mıştır.
• Hikâyelerinde ironiyi öne çıkaran yazarlardan biri olan Rıfat Ilgaz; Radarın Anahtarı, Don Kişot İstanbul’da, Kes-
meli Bunları, Şevket Usta’nın Kedisi, Garibin Horozu isimli kitaplarında topladığı hikâyelerinde sosyal eleştiri ile
mizahı birlikte götürmüştür.

MİLLÎ-DİNÎ DUYARLILIĞI YANSITAN HİKÂYE
Hüseyin Nihal Atsız, Bahaettin Özkişi ve Mustafa Necati Sepetçioğlu millî ve dinî duyarlılıkları yansıtan hikâyeler
yazmışlardır. Bu sanatçıların hikâyelerinin genel özellikleri şunlardır:
• Milli Edebiyat Akımı’nın devamı gibi algılanabilecek bu eserlerde Anadolu, savaş yılları, geleneksel değerler, millî
kültür, tarih bilinci ve ahlaki hassasiyetler ön plandadır.
• Geçmişin kültürel zenginlikleri, kahramanlıklar, dini hassasiyetler, İstanbul'un geleneksel sosyal dokusundan kesitler
işlenmiştir.
• Millî kaynaklardan, Türk mitolojisinden ve destanlardan etkilenerek idealize edilmiş karakterlere yer verilmiştir.

• Din duygusunun ön plana çıkarıldığı eserlerde dinî yaşama ait unsurlar, İslamiyet'in birey üzerindeki olumlu etkileri
anlatılmıştır.
• Gerçekçi betimlemelere yer verilmiş, yalın bir üslup kullanılmıştır.
• Yazarlar savundukları görüşleri kahramanlar üzerinden vermeye çalışmıştır.
• Türkçülük ve Turancılığın ateşli bir savunucusu olan Hüseyin Nihal Atsız, yazdığı romanlarla tanınmıştır. Hayatı bo-
yunca sadece beş hikâye yayımlamış, bu hikâyeler sağlığında kitaplaştırılmamıştır. Hikâyelerin temel konusu, savaş-
lar ve bu savaşlarda şehit düşmüş kahraman askerlerdir.
• Hikâyeciliği romancılığının gerisinde kalan Bahattin Özkişi, Bir Çınar Vardı adlı hikâye kitabını 1959’da yayımlar.
Bireyi anlatırken toplumu, toplumu anlatırken de bireyi bütün zaaf ve meleksi yönleriyle ortaya koyan sanatçının diğer
hikâyeleri, Göç Zamanı ve Papağan Dedi ki ’dir.

• Sanatın millî olduğuna inanan ve bu yüzden konusunu Türk milletinin yapısında aradığını söyleyen Mustafa Necati
Sepetçioğlu, 1955 yılında dokuz hikâyeden oluşan Abdürrezzak Efendi ’yi yayımlar. Menevşeler Ölmemeli yazarın
bir diğer hikâye kitabıdır.

114 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT