Page 119 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DILI VE EDEBIYATI

KONU ROMAN TÜRÜ VE YAPI UNSURLARI
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

ROMAN TÜRÜ VE YAPI UNSURLARI
• Yaşanmış ya da yaşanabilir olayları; yer, zaman, mekân ve kişi unsurlarıyla estetik biçimde anlatan yazı türüne
roman denir. Gerçek yaşam yansıtılmaya çalışılırken anlatılan olay, çevre, kişiler geniş ve ayrıntılı verilir. Ana olay
etrafında küçük olaylar da vardır. Romanın asıl kişisine başkahraman veya ana karakter denir.
• Romanlar hikâye türünden; olay ve kişilere, tahlil ve tasvirlere, bir ana olay etrafında birçok küçük olaylara yer
verme bakımından ayrılır.
• Romanlar; serim, düğüm, çözüm planıyla yazılır.
Serim (Giriş): Bu bölümde olayın geçtiği mekân ve kişiler tanıtılır.
Düğüm (Gelişme): Romanın bütün yönleriyle anlatıldığı en geniş bölümüdür.
Çözüm (Sonuç): Merak unsurunun bir sonuca bağlanarak giderildiği bölümdür.
• Roman türünün ilk örneklerini 15. yüzyılda Rabelais, Gargaunta ve Pentegruel adlı eserleri ile vermiştir. Bu gün-
kü romana benzeyen ilk eser ise 16. yüzyılda Rönesans’tan sonra Givoanni Boccacio tarafından yazılmış olan
Dekameron’dur. Cervantes Don Kişot’ u 16. yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser roman türünün ilk başarılı
örneği kabul edilir.
• Tanzimat’tan önce roman türünün yerini mesneviler, halk ve meddah hikâyeleri, dinî ve destani hikâyeler tut-
maktadır. Roman Türk edebiyatına Tanzimat'la girmiş, ilk olarak Yusuf Kâmil Paşa, Fransız yazar Fenelon’dan
Telemaque (Telemak) adlı eseri çevirmiştir.
• Modern Türk romanının kurucusu ise Halit Ziya Uşaklıgil kabul edilir.

TÜRK EDEBİYATI ROMANINDA İLKLER
*İlk roman çevirisi: Telemak Yusuf Kamil Paşa
*İlk yerli roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat / Şemsettin Sami
*İlk edebî roman: İntibah ve ilk tarihî roman: Cezmi / Namık Kemal
*İlk realist roman: Araba Sevdası / Recaizade Mahmut Ekrem
*Batılı anlamda ilk realist ve modern roman: Mai ve Siyah, ilk Batılı tekniğe uygun roman: Aşk-ı Memnu /Halit Ziya
Uşaklıgil
*İlk köy romanı: Karabibik, ilk psikolojik roman denemesi hatta ilk natüralist eser olan (tezli roman): Zehra / Nabizâde
Nazım
*İlk macera romanları: Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, ilk gezi romanı: Acâib-i Âlem, ilk tarihî roman denemesi:
Yeniçeriler, ilk mektup roman denemesi: Felsefe-i Zenan ve ilk polisiye roman: Esrar-ı Cinayet / Ahmet Mithat Efendi
*İlk psikolojik roman (tahlil romanı): Eylül / Mehmet Rauf
*İlk kadın romancımız ve ilk eseri: Muhadarat / Fatma Aliye Hanım
*Millî Mücadele'yi doğrudan işleyen ilk roman: Ateşten Gömlek / Halide Edip Adıvar
*İlk dış Türkleri konu alan roman: Gönül Hanım / Ahmet Hikmet Müftüoğlu
*İlk iç monolog tarzı roman: Bir Düğün Gecesi / Adalet Ağaoğlu
*İlk postmodern roman: Tutunamayanlar / Oğuz Atay

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 119