Page 121 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

ROMAN TÜRÜ VE YAPI UNSURLARI

• Romanda birinci veya üçüncü kişi anlatıcı kullanılır. Anlatıcının konumuna ise “bakış açısı” denir. Anlatmaya
bağlı metinlerde “hâkim, kahraman ve gözlemci” bakış açısı kullanılır.
1. Hâkim Bakış Açısı: İlahî bakış açısı, Tanrısal bakış açısı olarak da bilinir. Genel olarak her şeyi bilendir.
Yazara geniş imkân sağlar. Yazar bu sayede her şeyi bilir, görür, tahmin eder, hatta gelecekten haber verir.

2. Gözlemci (Müşahit / Objektif ) Bakış Açısı: Anlatıcının olayları ve kahramanları bir kamera gibi anlatma-
sıdır. Anlatıcı; sadece gözlemlediklerini aktarır, kişilerin iç dünyalarından bahsetmez, dolayısıyla tarafsız
bir bakış açısıdır.
3. Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcının roman kahramanlarıyla özdeşleşmesi, dünyayı ve hayatı onların göz-
leriyle görmesi, onların bakışıyla algılamasıdır. Birinci kişi anlatıcı kullanılır. Ben anlatım biçimi hâkimdir.

Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu otobiyografik romandır ve bu özelliklere sahiptir.

ROMANLA İLGİLİ KAVRAMLAR
a) Konu
• TDK Türkçe Sözlük’te “Konuşmada, yazıda, eserde ele alınan düşünce, olay veya durum, mevzu, süje” olarak
açıklanan konu; edebiyat eserinde üzerinde durulan, ele alınıp işlenendir. Sözcüklere dönüştürülebilecek her
şey konu olabilir.
• Konular sanatçıya has değildir. Aynı konu farklı sanatçılar tarafından yüzyıllardır işlenebilmektedir. Aşk, ayrılık,
ölüm, dostluk, paylaşmak gibi konular sayısız sanatçılar tarafından kullanılmıştır.
b) Tema

• “Öğretici veya edebî bir eserde işlenen konu, düşünce, görüş, tem, ana konu” olarak TDK Türkçe Sözlük’te
açıklanan tema, bir edebî eserde işlenen konunun anlamca ortaya koyduğu ana yönelim, yani asıl anlatılmak
istenendir. Kısaca yazarın eseri yazma amacıdır.
c) Çatışma
• Farklı düşünce yapısına veya yaşayış tarzına sahip olma ya da farklı kişilik özelliklerine sahip olma romanlarda
çatışma olarak açıklanır. “Doğu-Batı, köylü-ağa, iyi-kötü, zengin-fakir” gibi düşünce tarzı ve yaşayış biçimi kar-
şılaştırılınca çatışma ortaya çıkar.
• Romanlarda iç, dış, fiziksel ve doğa ile çatışma türleri görülebilmektedir.

KONULARINA GÖRE ROMANLAR
1.Tarihî Roman:
• Tarihteki olay ya da kişileri konu alan romanlardır. Yazar, tarihî gerçekleri kendi hayal gücüyle zenginleştirerek

anlatır. Kahramanlar gerçek de hayalî de olabilir. Ancak anlatılanlar tarihî olaylara genellikle uygun olmalıdır.
• Tarihî roman, romantizm etkisindedir. İlk örneğini İskoç yazar Valter Scott Waverley adlı eseriyle vermiştir.
Daha sonra Gogol Taras Bulba, Victor Hugo Notre-Dame de Paris, Alexandre Dumas Üç Silahşörler ve
Monte Kristo Kontu ile Walter Scott Ivanhoe, G.Faubert Salambo eserleriyle türü zenginleştirmiştir.
• Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk tarihî roman, Namık Kemal’in Cezmi'sidir. Nihal Atsız’ın Bozkurtlar, Deli

Kurt; Tarık Buğra’nın Küçük Ağa; Kemal Tahir’in Yorgun Savaşçı, Devlet Ana gibi romanları da bu türe
örnektir.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 121