Page 107 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

BİYOLOJİ

KONU HÜCRE DÖNGÜSÜNÜN KONTROLÜ
ÖZETİ
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

HÜCRE DÖNGÜSÜNÜN KONTROLÜ
Hücrelerin yaşam döngüsünde gerçekleşen tüm olaylar genlerle kontrol edilir. Hücre bölünmesinin doğru ilerleyebilmesi
için bölünmenin çeşitli aşamalarında kontrol noktaları vardır. Bu kontrol noktalarında bulunan protein yapıda bazı işlevsel
moleküller görev alır. Hücrede G , G ve M olmak üzere üç tane kontrol noktası vardır. Bu kontrol noktalarındaki işlevsel
2
1
proteinler ile “Dur.” ve “Devam et.” sinyalleri verilerek hücrenin bölünme sürecindeki bütün aşamaların sırayla gerçekleş-
mesi kontrol edilir. Kontrol noktalarında bir önceki süreç tamamlanmadan bir sonraki aşamanın gerçekleşmesi engellenir.
G kontrol noktasında “Devam et.” sinyali alan hücre, döngünün diğer aşamasına geçme imkânı bulur. G kontrol nokta-
1 1
sında hücre yeterli büyüklüğe ulaşmışsa, ortamda yeterli besin ve büyüme faktörleri varsa, DNA’da hasar yoksa “Devam
et.” sinyali verilir ve S evresi başlar. S evresinde DNA kendini eşler. Hücrede “Dur.” sinyali verilirse hücre döngüden çıkar
ve bölünmez. Hücrenin bölünememe durumu G olarak adlandırılır.
0
G kontrol noktasında DNA eşlenmesinin doğru yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. DNA eşlenirken hata veya hasar oluş-
2
muş ise “Dur.” sinyali verilir. DNA eşlenmesinde hata yoksa “Devam et.” sinyali verilir.
M kontrol noktasında kromozomların iğ ipliklerine bağlanıp bağlanmadığı kontrol edilir. Kinetokorlar iğ ipliğine bağlan-
mazsa anafaz başlamaz. İğ ipliklerinin kromozomlara bağlanmasında hata yoksa “Devam et.’’ sinyali verilir. Bu kontrol,
yavru hücrelere eşit sayıda kromozom aktarılmasını sağlar.
Hücre bölünmesi için gerekli koşullar hazır değilse döngü devam etmez. Bölünmenin gerçekleşebilmesi için ortamda
yeteri kadar besin ve büyüme faktörü bulunmalıdır. Büyüme faktörü, vücut hücreleri tarafından salınır ve diğer hücrelerin
bölünmesinde etkilidir.
Ortamda büyüme faktörleri olmasa da bazen hücreler “Dur.” sinyaline cevap vermez ve bölünmeye devam eder. Bu du-
rumda hücre döngüsü kontrolden çıkar. Büyüme faktöründen başka hücre döngüsünü kontrol eden genlerde herhangi
bir nedenle meydana gelecek mutasyonlar da hücre döngüsünün bozulmasına neden olur. Hücre döngüsü bozulursa
kanser ortaya çıkabilir.

Hücre Döngüsü

107
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 107