Page 108 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

HÜCRE DÖNGÜSÜNÜN KONTROLÜ

Kontrolsüz Hücre Bölünmeleri ve Kanser
Kanser, bir organ veya dokudaki hücrelerin kontrolsüz olarak bölünüp çoğalmasıdır. Kanserli hücreler, DNA’daki hasardan
oluşur. DNA, kendisinde oluşan hataları onarabilecek genlere sahiptir. Hücrenin normal yaşam döngüsü sırasında DNA’da
hasar oluşursa hücre bunu ya onarır ya da ölür. Kanser hücrelerinde hasarlı DNA onarılamaz, hücre döngüsünün kontrolü
bozulur ve hücreler sinyallere cevap veremez.
Bağışıklık sistemi, genellikle kontrol mekanizması bozulan hücreleri yok eder. Ancak bağışıklık sisteminin yok edemediği
bu hücreler, çoğalarak anormal hücre kitleleri olan tümörleri (ur) oluşturur. Hücre kitlesi, hızlı büyüme ve yayılma özelliği
göstermiyorsa bu tip tümörlere iyi huylu tümör denir. İyi huylu tümörler, genellikle soruna neden olmaz ve cerrahi mü-
dahale yoluyla çıkartılır. Tümör oluşturan hücre kitlesi bir ya da birkaç organın işlevini bozacak şekilde vücuda yayılırsa
bu tümörlere kötü huylu tümör veya kanser denir. Kanser hücrelerinin bu şekilde kan ya da lenf dolaşımı aracılığı ile
vücudun diğer bölgelerine taşınıp yayılmasına metastaz adı verilir.
Normal hücreler Kanser hücreler

Normal ve kanserli hücreler

Kanser sebeplerinden bazıları;
• genetik yatkınlık, • çevre kirliliği,
• tütün ürünleri, • yaşlanma,
• alkol kullanımı, • genlerde meydana gelen bozukluklar,
• yanlış beslenme, • virüsler ,
• obezite, • aşırı güneş ışını gibi etkenlerdir.
• radyasyon,
Dünyada kanser hastalarının sayısı hızla artmaktadır. Örneğin, kolon kanseri adı verilen kalın bağırsak kanseri bunlar-
dan biridir. Her yaşta görülebilmesine rağmen en sık 50 yaşından sonra gözlenmektedir. Kolon kanseri, kalın bağırsak
iç yüzeyini örten hücrelerin kontrolsüz bölünüp çoğalmasıyla gelişir.

lenf düğümü

diğer organlara
yayılma

apendiks kan damarı

rektum

Kolon kanseri ve yayılımı
108 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - TYT