Page 110 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

EŞEYSİZ ÜREMENİN GENEL ÖZELLİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ

Tomurcuklanma
Tomurcuklanarak üremede ana canlı üzerinde mitoz ile tomurcuk şeklinde bir çıkıntı oluşur. Ana canlı üzerinde oluşan bu
çıkıntı, gelişerek yeni canlılar meydana getirir. Gelişen bu yapılar, ana bireyin genetik kopyasıdır. Tomurcuklar, ana canlı-
dan ayrılıp bağımsız yaşayabildiği gibi ana canlıya bağlı kalarak koloni de oluşturabilir.
Tek hücrelilerden bir mantar çeşidi olan bira mayasında, çok hücrelilerden hidra ve mercan gibi omurgasız hayvanlarda
tomurcuklanma görülür.

Yavru hücre
Tomurcuk

Ana Hücre

Bira mayasında tomurcuklanma ile üreme

Hidranın tomurcuklanması ile oluşan yeni canlı, ana bireye bağlı kalabileceği gibi ayrılıp bir zemine tutunarak da yaşayabi-
lir. Bir zemine tutunarak yaşayan canlıya polip denir. Poliplerden eşeysiz olarak çoğalan, bağımsız yüzen bireylere medüz
(denizanası) denir. Medüzlerde tomurcuklanma görülmez.

Tomurcuk
Yeni
birey

Tomurcuk gelişerek ana
Ana canlı (hidra) Ana canlıda tomurcuk oluşur ve büyür
canlıdan ayrılır ve yeni
bir birey oluşturur.
Hidrada tomurcuklanma ile üreme
Rejenerasyonla Üreme
Rejenerasyon (yenilenme), çok hücreli canlılarda do-
kuların ve organların onarımını sağlar. Bazı canlılarda Merkezi disk
ise kopan parçalardan yeni canlı oluşumu ile eşeysiz
üremeyi sağlar. Rejenerasyon sırasında mitoz, büyüme
ve farklılaşma olayları görülürken genetik çeşitlilik oluş-
maz. Canlıların gelişmişlik düzeyi arttıkça rejenerasyon
yeteneği azalmaktadır. Rejenerasyon ile üreme, bir cins
yassı solucan olan planaryada gözlenebilir.
Çoğu denizyıldızında beş kol ve kolların birleştiği yerde
merkezî disk bulunur. Denizyıldızlarında kollardan biri Denizyıldızının rejenerasyonla üremesi
ya da birkaçı koparsa denizyıldızları kopan kollarını ye-
nileme özelliğine sahiptir. Hatta bir cinsin üyelerinde kopan tek bir kol, bağlı olduğu merkezî diskten pay almak koşuluyla
yeni bir denizyıldızı oluşturabilmektedir. Kopan kol merkezî diskten pay almamışsa yenilenme organ düzeyindedir. Pla-
narya ve denizyıldızı gibi canlılarda rejenerasyonla tüm vücut yenilenebilir. Bu canlılarda rejenerasyon, vücut düzeyinde
gerçekleştiği ve yeni bir canlı oluşumunu sağladığı için eşeysiz üreme kabul edilir.

110 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - TYT