Page 162 - Konu Özetleri TYT Fizik
P. 162
SES DALGALARI
SES DALGALARI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
1. Yükseklik (Frekans)
Aslanın çıkardığı ses, kanaryanın çıkardığı sesten; davuldan çıkan ses, zurnadan çıkardığı sesten daha kalındır.
İnce sesi kalın sesten ayıran özelliğe sesin yüksekliği denir. ‘‘Ses yüksekliği’’ ifadesi sesin frekansını belirler. Ses yük-
sekliğinin artırılması sesin frekansının artırılması anlamını taşır. Yüksek frekanslı sese tiz ses, düşük frekanslı sese pes
ses adı da verilir.
Aslan sesi düşük fre-
kanslı (pes = kalın)
sese örnektir.
Kanarya sesi yüksek
frekanslı (tiz = ince)
sese örnektir.
*(Ses dalgaları boyuna dalgalar olup, şekilde gösterilen dalgalar osilatörden alınarak temsili olarak çizilmiştir.)
PÜF NOKTA
Aslandan yayılan ses dalgasının genliğinin büyük olması sesin fre-
kansının değil sesin şiddetinin büyük olduğunu gösterir.
Tamamen özdeş iki şişeden birine bir miktar su koyup şişelere metal bir çu-
bukla vurulduğunda farklı frekanslı ses çıkar.
Boş şişeden daha ince ses çıkar. Şişedeki su miktarı arttıkça sesin yüksekliği
(frekansı) azalır, kalınlığı artar. Bunun nedeni şişeye vurulduğunda hem şişe-
nin hem de suyun titreşmesidir. Boş şişede sadece şişe titreşeceği için şişe-
nin titreşim sayısı yani frekansı ve sesin yüksekliği artar, ses daha ince çıkar.
PÜF NOKTA
Şişelere üflendiğinde ise boş şişeden kalın ses çıkar. Şişedeki su miktarı arttıkça sesin
yüksekliği ve inceliği artar. Bunun nedeni şişelere üflendiğinde sadece suyun üzerindeki
havanın titreşmesidir.
SES DALGALARININ FREKANSI NASIL DEĞİŞTİRİLEBİLİR?
Ses dalgalarının frekansı, ses kaynağının özelliklerine bağlı olarak değişir. Sesin yayıldığı ortam özelliklerinin değişimi
sesin frekansını etkilemez.
Bir telden çıkan sesin frekansı telin yapıldığı maddenin cinsine, teli geren kuvvete, telin boyuna ve kesit alanına bağlıdır.
K teli
Aynı maddeden yapılmış uzunlukları ve gerginlikleri aynı, kalınlık-
L teli ları farklı tellerden çıkan sesin frekansı telin kalınlığı arttıkça azalır.
G
G
162 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - TYT
