Page 27 - Ortaöğretime Uyum Programı

iyi kaynakları taze sebze ve meyveler, tam delerin (serbest radikallerin) hücrelere zarar
tahıllı ürünler ve kurubaklagillerdir. Posanın vermesini önlemekte, normal işlevlerinin
sağlık üzerindeki olumlu etkileri özellikle sürdürülmesini sağlamaktadır.
besinlerle alındığında olmaktadır. Bu nedenle Ancak tüm vitaminlerin gereksiz veya fazla
gıda takviyesi ya da hazır ürün olarak satılan kullanımının olumsuz etkilerinin olabileceği
posa türevleri yerine posa içeriği zengin olan de unutulmamalıdır.
besinlerin tüketilmesi daha yararlıdır.
Özellikle tahıl grubunda yer alan besinlerin Su
tam tahıllı veya tam buğdaylı türevleri daha Su, vücudun en önemli bileşenlerinden biri-
fazla miktarda posa, vitamin ve mineral dir ve yaşam için elzemdir. Yaşa ve cinsiyete
sağladıkları için öğünlerde tercih edilmelidir. göre değişmekle birlikte vücut ağırlığının
Günlük tahıl ürünleri tüketiminin en az yarısı %50-80’i sudur. Bebeklerin vücudunun
tam tahıl veya tam buğday içeren ürünlerden yaklaşık %70- 80’i su iken yaş ilerledikçe
sağlanmalıdır. bu oran %50-60’lara düşmektedir. Vücut
suyunun %10 kaybı ölümle sonuçlanmak-
Mineraller tadır. Su vücutta besinlerin sindirimi, besin
Yetişkin insan vücudunun yaklaşık %6’sı ögelerinin dokulara taşınması, bunların
minerallerden oluşmaktadır. Kalsiyum, fosfor, hücrelerde kullanıldıktan sonra oluşan zararlı
magnezyum gibi mineraller iskelet ve diş maddelerin atılması ve vücut ısısının düzen-
yapısında yer almaktadır. Demir, kobalt gibi lenmesinde görev almaktadır. Vücutta bütün
mineraller kan yapımında, çinko ve selenyum kimyasal olaylar çözelti içinde oluştuğundan,
bağışıklık sistemi için önemlidir. Sodyum, organizmada yeterli miktarda sıvı bulunması
potasyum gibi mineraller vücut suyunun yaşam için gereklidir. Günlük sıvı gereksini-
dengede tutulmasını sağlamaktadır. minin; %20’si yiyeceklerin içeriğinden geriye
kalanı ise içilen su ve iceceklerdeki sudan
Vitaminler ayrıca yiyeceklerden enerji elde edilirken
açığa çıkan metabolik sudan karşılanır.
Vitaminler vücuda çok az miktarda Yetişkin bireylerin günde 2-2.5 litre (1 mL/
alınmalarına karşın büyüme ve yaşamın kkal) sıvı tüketmesi önerilmektedir. Bu miktar
sürdürülmesiyle sinir ve sindirim sisteminin da yaklaşık 8-10 su bardağıdır.
normal çalışmasında, diğer besin ögelerinin
kullanımı ve bağışıklık sisteminde çok önemli 1.3 Besin Grupları ve Besin Çeşitliliği
görevleri olan besin ögeleridir. Vitaminler
fiziksel özelliklerine göre yağda (A, D, E ve K) Besin Grupları
ve suda (B grubu ve C) çözünen vitaminler Besin, yaşam için gerekli besin ögelerini
olarak iki grupta incelenmektedir. Vücutta içeren yenilebilen bitki ve hayvan dokularıdır.
enerji metabolizmasında, kan yapımında ve Sağlıklı beslenme için besinlerin içerisinde
bağışıklık sisteminde B grubu vitaminlerin bulunan besin ögelerinin ve bileşenlerinin
bazıları ile C vitamini görevlidir. D vitamini vücuda yeterince alınması gereklidir. Bu ise
özellikle kemik sağlığı için gereklidir. Bunun ancak besin çeşitliliği ile sağlanmaktadır.
yanında A, E ve C vitaminleri özellikle Besinler içerdikleri besin ögelerine göre beş
antioksidan etki göstererek bazı zararlı mad- grupta toplanmaktadır. Bunlar;

27 27