Page 19 - Öğretim Programı Okuryazarlığı Öğretmen Rehber Kitabı

Öğretim Programı Okuryazarlığı

3.3. Öğretim Programlarının önemli görülerek bireyin iç psikolojik durumlarının da
Psikolojik Temelleri göz önüne alınması temeline dayanmaktadır. Öğren-
me, bireyin hazırbulunuşluğu ve iç psikolojik durumu-
Öğretim programlarını geliştirme sürecinde temele na uygun olursa gerçekleşecektir. Öğrenmenin etkili
alınan bir diğer faktör psikolojik temellerdir. Bu olması için uyarıcı-tepki bitişikliği gerekmektedir. Bu
süreçte iki önemli soru sorulur: 1) İnsan zihninde öğ- öğrenme uyarıcılara karşı tepkilerin hemen verilmesi,
renme nasıl gerçekleşir? (öğrenme psikolojisi) 2) Ha- doğru davranışların pekiştirilmesi, yanlış davranışla-
zırlanacak olan bu programın hitap ettiği öğrencilerin rın düzeltilmesi esasına dayanmaktadır. Davranışçı
temel gelişim özellikleri nelerdir? (gelişim psikolojisi) kuramların öğretim programlarına yansıması günü-
Öğrenme psikolojisiyle ilgili çalışmalar, temel olarak müzde de görülmektedir. Öğretim programında he-
öğrenmenin nasıl gerçekleştiği, daha özel olarak ise deflerin ölçülebilir davranışa dönüştürülmesi ve her
insanların nasıl öğrendiğiyle ilgilenmekte ve eğitimin davranış için testler hazırlanarak programın başarısı
ayrılmaz bir parçası olma özelliğini taşımaktadır. hakkında bilgi toplanmasının temelinde davranışçı
Çünkü bir çocuğun hangi yaşta ve hangi koşullarda kuramlar yer almaktadır. Ancak davranışçı kuramlar
öğrenmeye hazır olduğunu belirlemek psikolojinin öğrenmeyi mekanik olarak açıkladıkları için eleştiril-
işidir. Psikologlar insanların nasıl öğrendiğine yanıt mektedir. Günümüzde bazı davranış kuramcıları biliş-
ararken, eğitim programı uzmanları ise psikolojinin sel öğrenme süreçlerini dikkate almaktadır.
program geliştirme sürecine nasıl katkı sağlayacağını Bilişsel alan kuramında öğrenme, davranışçı görü-
belirlemeye çalışmaktadır. Bu belirleme çabasında, şün (uyarıcı-davranım arasında bağ kurma ve dıştan
psikolojinin araştırmalara dayalı olarak sunduğu, pekiştirilmesi) yanı sıra karmaşık özellik taşımakta
eğitim programı kapsamında öğretmen-öğrenci dav- ve insanın beyninde, sinir sisteminde oluşan bir sü-
ranışları hakkında bakış açısı sağlayan öğrenme te- reç olarak görülmektedir. Bilişsel alan kuramında
orileri ve ilkelerinden yararlanılmaktadır. Öğrenme öğrenen pasif bir bilgi alıcısı olarak görülmez; kendi
ve öğretme ilişkisi temelinde oluşturulan öğretim girişimiyle bilgiyi seçen, işleyen bir yapıdadır. Bilişsel
programlarında bu ilişkiyi güçlendiren psikoloji bilimi alan kuramları Gestalt, Bilgiyi İşleme, İşaret ve Sos-
büyük önem taşımaktadır. Çünkü psikoloji; öğretim yal Öğrenme kuramlarıdır. Gestalt kuramında birey
yöntemlerinin, materyallerin ve etkinliklerin temelini bütünü parçalara ayırarak değil, anlamlı olarak kavra-
oluşturmakta ve eğitim programları ile ilgili birçok ka- yarak daha sonra arasındaki ilişkiyi keşfeder. Bu ku-
rarın verilmesine önemli katkılar sunmaktadır. Ayrıca rama göre öğrenme, sorunun bütününe göre açıklan-
öğrenme-öğretme süreçlerinin oluşturulmasında, malıdır. Bireyin öğrenmesi bir bütün içerisinde yeni
öğrencilerin derse hazırlanmasından onların hedef- anlamlandırmalar yapması demektir. Tema, ünite
lere ulaştırılmasına, öğrencilerde bilgilerin transfer ve dersin başında bütün hakkında bilgi verilmesi ko-
edilmesi becerilerinin geliştirilmesinden eğitim-öğ- nuların kolay algılanması ve beyinde örgütlenmesini
retim hizmetlerinin kalitesini artıracak çalışmaların kolaylaştıracaktır. Bu kuramda dış koşullar öğrenenin
belirlenmesine kadar bütün aşamalarda psikoloji, iç uyarıcılarına göre anlam kazanmaktadır. Ayrıca ön-
program çalışmalarının temelini oluşturmaktadır. ceki öğrenilenlerin hatırlanması ve yeni bilgilerin ör-
Öğrenme kuramları, öğrenme-öğretme süreçlerinde gütlenmesine yardımcı olması gerekmektedir. Bilgiyi
öğrenmenin nasıl oluştuğunu ortaya koymaktadır. İşleme Kuramı bilgiyi alma, bilgiyi örgütleme, bilgiyi
Davranışçı kuramlar klasik koşullanma, edimsel ko- uzun süreli depolama ve depolanan bilgiyi hatırlama
şullanma ve bitişiklik kuramlar vb. olarak karşımıza aşamalarından oluşmaktadır. İşaret Kuramı davranış-
çıkmaktadır. Klasik koşullanmada, İ. Pavlov’un yaptı- çılık ve Gestalt Kuramı’nı birleştirmektedir. Dürtüler
ğı deneylerle ortaya konulan genelleme, geçiş, ayırt ve güdüleme önem taşımaktadır. Eğitimde amaçlar,
etme, sönme süreçleri bulunurken edimsel koşullan- öğrenenin amaçlarıyla örtüştüğünde, gereksinimler
mada Skinner’in çalışmaları önem taşıyarak pekiştir- ve ihtiyaçlar karşılandığında öğrenen öğrenmek için
me (olumlu-olumsuz) ön plandadır. Bitişiklik kuramı çabaya devam etmektedir. Öğrenme-öğretme süre-
temelleri ise Thorndike tarafından ortaya konulmuş- cindeki her türlü araç-gereçler ve kaynaklar öğren-
tur. Bitişiklik kuramında öğrenme için hazırbulunuş cilerin fizyolojik, gelişim ve sosyal ihtiyaçlarına uygun

17